10/1/2023

Μνήμη Θεού

Ο Κύριος, όπως επανειλημμένα αναφέραμε, λέγει ότι «χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν»[1]. Στην τάξη και σειρά της πνευματικής εργασίας πιστεύω ότι η πρώτη βάση είναι η μνήμη του Θεού. Όσους θέλουν να στρατευθούν στην ιερή αυτή άθληση τους προκαλούμε να βάλουν ως καλή αρχή αυτήν την προσπάθεια, κατά το «Μνημονευτέον Θεοῦ μᾶλλον ἢ ἀναπνευστέον»[2] και τότε ως «νομίμως ἀθλοῦντες»[3] θα έχουν αχώριστα μαζί τους τον «κραταιὸν ἐν πολέμοις Κύριον»[4].

Όταν η μνήμη του Θεού είναι παρούσα με την συνεχή επίκληση, ο νους δέχεται φωτισμό ώστε να μην πλανάται στις κρίσεις του· ταυτόχρονα όμως ξυπνά και τον ζήλο, που σηκώνει το βάρος του κόπου, ώστε η φιλοπονία να γίνεται υποφερτή. Αυτά είναι τα εισαγωγικά. Εάν η μνήμη του Θεού παραταθεί με περισσότερη επιμονή ξυπνά την αίσθηση της αγάπης του Θεού, που είναι το κεφάλαιο της «ἐν Θεῷ» προκοπής.

Αν και κάθε φιλόπονη εργασία που γίνεται για την κατόρθωση της αρετής είναι επωφελής, δεν είναι ανώτερη της μνήμης του Θεού. Περιστρεφόμενο το πανάγιο όνομα του Κυρίου, με την επίκληση, κάνει αισθητή την παρουσία του ίδιου του Σωτήρα, το όνομα του οποίου δεν είναι μια απλή λέξη αλλά μια ζωντανή ενέργεια. Αυτός είναι ο λόγος που οι Πατέρες μας διδάσκουν «Ἰησοῦ ὀνόματι μάστιζε πολεμίους»[5]. Το ίδιο νόημα έχει και η παρακίνηση του Παύλου σε αδιάλειπτη προσευχή. Σε αυτόν που προσκαρτερεί στην προσευχή «ποιήσει ὁ Θεὸς τὴν ἐκδίκησιν ἐν τάχει»[6], αφού ημέρα και νύκτα παρακαλεί. Το «γρηγορεῖτε καὶ προσεύχεσθε»[7] και «μὴ ἐκκακεῖν ἐν ταῖς προσευχαῖς»[8] χαρακτηρίζουν την επιμονή που απαιτείται. Με την επιμονή αυτή κάθε μεθοδεία και σατανικότητα του εχθρού ανατρέπεται, αλλά θεραπεύονται και της φύσης οι αστάθειες και ανωμαλίες.

Η θεόσδοτη πατερική διδασκαλία, αλλά και η φυσική συνέπεια, μας πείθει ότι απαραίτητος νόμος και όρος επιτυχίας σε κάθε προσπάθειά μας, είναι να αποθέτουμε στον Θεό τόσο την αρχή όσο και το τέλος του επιδιωκόμενου σκοπού και σε αυτόν να αποβλέπουμε. «Ἀρχὴ σοφίας φόβος Κυρίου, σύνεσις δὲ ἀγαθὴ πᾶσι τοῖς ποιοῦσιν αὐτήν»[9].

Γέροντας Ιωσήφ Βατοπαιδινός, Άσκηση – Η μητέρα του αγιασμού, Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Άγιος Όρος, 2019.

[1] Ιωάν. 15,5.

[2] Γρηγορίου Θεολόγου, Λόγος 27 (Θεολογικός πρώτος), 4, PG 36, 16BC.

[3] Βλ. Β΄ Τιμ. 2,5.

[4] Βλ. Ψαλμ. 23,8. και Μηναίον, Ιανουαρίου στ΄, Ωδή α΄. Ο Ειρμός.

[5] Αγίου Ιωάννου Σιναΐτου, Κλίμαξ, Λόγος 20, 6, εκδ. Ιεράς Μονής Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής 31986, σ. 235.

[6] Βλ. Λουκ. 8,18.

[7] Ματθ. 26,41.

[8] Βλ. Λουκ. 18,41.

[9] Ψαλμ. 110,10. Παροιμ. 1,7.