20/12/2022

Περί της Θείας αποκαλύψεως

10. Από πού πηγάζει η διδασκαλία της Ορθόδοξης πίστης;

Αντλούμε την διδασκαλία για την Ορθόδοξη πίστη από την Θεία Αποκάλυψη.

11. Τι σημαίνει Θεία αποκάλυψη;

Θεία αποκάλυψη είναι εκείνη που ο Ίδιος ο Θεός θέλησε να αποκαλύψει στους ανθρώπους, ώστε να μπορούν ορθά και σωτήρια να πιστεύουν σ’ Αυτόν και να Τον λατρεύουν επάξια.

12. Σε όλους τους ανθρώπους έχει δώσει ο Θεός αποκάλυψη;

Ο Θεός έδωσε την αναγκαία και σωτήρια για όλους τους ανθρώπους αποκάλυψη, αλλά καθώς δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ικανοί να δεχθούν μια αποκάλυψη απευθείας από τον Θεό, έχει εκλέξει ειδικούς προαγγέλους, για να παραδώσουν την Θεία αποκάλυψη σε όλους όσους επιθυμούν να την παραλάβουν.

13. Γιατί δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ικανοί να δεχθούν αποκάλυψη από τον Θεό;

Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ικανοί να δεχθούν απευθείας αποκάλυψη από τον Θεό εξαιτίας της αμαρτωλής τους ακαθαρσίας και της αδυναμίας τους στην ψυχή και στο σώμα.

14. Ποιοι ήταν οι προάγγελοι της Θείας αποκάλυψης;

Προάγγελοι της αποκάλυψης του Θεού ήταν ο Αδάμ, ο Νώε, ο Αβραάμ, ο Μωυσής και άλλοι προφήτες. Αυτοί έλαβαν και κήρυξαν την αρχή της Θείας αποκάλυψης, όμως ο Ενσαρκωμένος Υιός του Θεού, ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, ήταν Εκείνος που την έφερε στην γη σε όλο της το πλήρωμα και την τελειότητα και την διέδωσε σε όλη την οικουμένη μέσω των μαθητών και των αποστόλων Του.

Ο απόστολος Παύλος λέει, στην αρχή της Επιστολής του προς τους Εβραίους: «Ο Θεός τα παλιά χρόνια μίλησε στους προπάτορες πολλές φορές και με ποικίλους τρόπους διά των προφητών, και σ’ αυτούς εδώ τους έσχατους καιρούς μίλησε σ’ εμάς μέσω του Υιού του, τον οποίον έκανε κληρονόμο των πάντων και δια του οποίου δημιούργησε τους αιώνες» (Εβρ. 1,1-2)[1]. Ο ίδιος απόστολος γράφει τα παρακάτω στους Κορινθίους: «Εγώ μιλάω για το σοφό σχέδιο του Θεού, που έμεινε μυστικό και κρυμμένο από τους ανθρώπους, το σχέδιο που καθόρισε ο Θεός πριν από την δημιουργία του κόσμου αποβλέποντας στην δική μας δόξα. Αυτό καμμία από τις δυνάμεις που κυβερνούν αυτόν εδώ τον κόσμο δεν το κατάλαβε… αλλά φανέρωσε σ’ εμάς ο Θεός με το Άγιο Πνεύμα. Γιατί το Πνεύμα εξετάζει τα πάντα, ακόμη και τα πιο βαθιά κρυμμένα σχέδια του Θεού» (Α´ Κορ. 2,7-8· 10)[2].

Ο ευαγγελιστής Ιωάννης γράφει στο Ευαγγέλιό του: «Κανείς ποτέ δεν είδε τον Θεό· μόνο ο μονογενής Υιός, που είναι μέσα στον κόλπο του Πατέρα, εκείνος μας τον έκανε γνωστό» (Ιωάν. 1,18)[3]. Ο Ιησούς Χριστός ο Ίδιος λέει: «Κανένας δεν γνωρίζει πραγματικά τον Υιό, παρά μόνον ο Πατέρας· ούτε τον Πατέρα τον γνωρίζει κανείς πραγματικά, παρά μόνον ο Υιός, καθώς και εκείνος στον οποίο θέλει ο Υιός να τον φανερώσει» (Ματθ. 11,27)[4].

15. Μπορεί άραγε ο άνθρωπος να γνωρίσει τον Θεό χωρίς κάποια ειδική αποκάλυψη από Εκείνον;

Ο άνθρωπος μπορεί να έχει κάποια γνώση του Θεού εξετάζοντας τον δημιουργημένο από τον Θεό κόσμο, αλλά αυτή η γνώση είναι ατελής και ανεπαρκής και μπορεί να χρησιμεύσει μόνο σαν προετοιμασία για την πίστη ή λόγω έλλειψης κάποιων βοηθημάτων προς την γνώση του Θεού από την αποκάλυψή Του.

«Δηλαδή, παρ’ ό,τι είναι αόρατες και η αιώνια δύναμη του Θεού και η θεϊκή του ιδιότητα, φαίνονται καθαρά μέσα στα δημιουργήματα, από τότε που έγινε ο κόσμος» (Ρωμ. 1,20)[5].

«Δημιούργησε από έναν άνθρωπο όλα τα έθνη των ανθρώπων και τους εγκατέστησε πάνω σ’ όλη την γη. Επίσης όρισε πόσον καιρό θα υπάρχουν και μέσα σε ποια σύνορα θα κατοικούν. Θέλησε να ζητούν τον Κύριο και να προσπαθούν να τον βρουν ψηλαφώντας, αν και δεν είναι μακριά από τον καθένα μας. Γιατί μέσα σ’ αυτόν ζούμε και κινούμαστε και υπάρχουμε» (Πραξ. 17,26-28)[6].

«Εἰς τὴν περίπτωσιν ὅμως τῆς πίστεως εἰς Θεὸν προηγεῖται μὲν ἡ ἔννοια περὶ τῆς ὑπάρξεως τοῦ Θεοῦ, ταύτην δὲ συνάγομεν ἀπὸ τὰ δημιουργήματα. Διότι Τὸν ἀναγνωρίζομεν μὲ τὸ νὰ κατανοήσωμεν τὴν σοφίαν καὶ τὴν δύναμιν καὶ τὴν ἀγαθότητα καὶ ὅλα τὰ προσόντα Του, ὅπως φαίνεται εἰς τὴν κτίσιν τοῦ κόσμου. Οὕτω Τὸν παραδεχόμεθα καὶ ὡς Δεσπότην μας. Ἐπειδὴ δηλαδὴ ὅλου μὲν τοῦ κόσμου δημιουργὸς εἶναι ὁ Θεός, ἡμεῖς δὲ εἴμεθα μέρος τοῦ κόσμου, ἄρα ὁ Θεὸς εἶναι καὶ ἰδικός μας δημιουργός. Εἰς αὐτὴν δὲ τὴν γνῶσιν ἀκολουθεῖ ἡ πίστις καὶ εἰς τοιαύτην πίστιν ἀκολουθεῖ ἡ προσκύνησις» (Μεγάλου Βασιλείου)[7].

Άγιος Φιλάρετος Μητροπολίτης Μόσχας, Εκτενής Χριστιανική Κατήχηση της Ορθόδοξης Καθολικής Ανατολικής Εκκλησίας, Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Άγιος Όρος, 2019.

[1] Ἑβρ. 1,1-2: «Πολυμερῶς καὶ πολυτρόπως πάλαι ὁ Θεὸς λαλήσας τοῖς πατράσιν ἐν τοῖς προφήταις, ἐπ’ ἐσχάτου τῶν ἡμερῶν τούτων ἐλάλησεν ἡμῖν ἐν Υἱῷ, ὃν ἔθηκε κληρονόμον πάντων, δι’ οὗ καὶ τοὺς αἰῶνας ἐποίησεν».

[2] Α´ Κορ. 2,7-8· 10: «Λαλοῦμεν σοφίαν Θεοῦ ἐν μυστηρίῳ, τὴν ἀποκεκρυμμένην, ἣν προώρισεν ὁ Θεὸς πρὸ τῶν αἰώνων εἰς δόξαν ἡμῶν, ἣν οὐδεὶς τῶν ἀρχόντων τοῦ αἰῶνος τούτου ἔγνωκεν… ἡμῖν δὲ ὁ Θεὸς ἀπεκάλυψε διὰ τοῦ Πνεύματος αὐτοῦ· τὸ γὰρ Πνεῦμα πάντα ἐρευνᾷ, καὶ τὰ βάθη τοῦ Θεοῦ».

[3] Ἰωάν. 1,18: «Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακε πώποτε· ὁ μονογενὴς Υἱὸς ὁ ὢν εἰς τὸν κόλπον τοῦ Πατρός, ἐκεῖνος ἐξηγήσατο».

[4] Ματθ. 11,27: «Οὐδεὶς ἐπιγινώσκει τὸν Υἱὸν εἰ μὴ ὁ Πατήρ, οὐδὲ τὸν Πατέρα τις ἐπιγινώσκει εἰ μὴ ὁ Υἱὸς καὶ ᾧ ἐὰν βούληται ὁ Υἱὸς ἀποκαλύψαι».

[5] Ρωμ. 1,20: «Τὰ γὰρ ἀόρατα αὐτοῦ ἀπὸ κτίσεως κόσμου τοῖς ποιήμασι νοούμενα καθορᾶται, ἥ τε ἀΐδιος αὐτοῦ δύναμις καὶ θειότης».

[6] Πράξ. 17,26-28: «Ἐποίησέ τε ἐξ ἑνὸς αἵματος πᾶν ἔθνος ἀνθρώπων κατοικεῖν ἐπὶ πᾶν τὸ πρόσωπον τῆς γῆς, ὁρίσας προστεταγμένους καιροὺς καὶ τὰς ὁροθεσίας τῆς κατοικίας αὐτῶν, ζητεῖν τὸν Κύριον, εἰ ἄρα γε ψηλαφήσειαν αὐτὸν καὶ εὕροιεν, καί γε οὐ μακρὰν ἀπὸ ἑνὸς ἑκάστου ἡμῶν ὑπάρχοντα· ἐν αὐτῷ γὰρ ζῶμεν καὶ κινούμεθα καὶ ἐσμέν».

[7] Μ. Βασιλείου, Ἐπιστολαί Α´, Ἐπιστολὴ 235, Μ. Βασιλείου, Ἔργα 1, Πατερικαὶ Ἐκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς», Θεσσαλονίκη 1972, σ. 157-158.