16/6/2020

Η πίστις

Με την πίστη ο άνθρωπος αποδέχεται το μυστήριο της θείας Οικονομίας. Η πίστη δηλαδή είναι η δική μας συνεισφορά στο μυστήριο της σωτηρίας μας. «Δεν είναι δυνατόν να σωθούμε διαφορετικά παρά μόνον με την πίστη». Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς διακρίνει: «Είναι άλλο το να πιστεύουμε στον Θεό, και άλλο το να πιστεύουμε τον Θεό. Πιστεύω τον Θεό σημαίνει ότι θεωρώ αληθινές τις επαγγελίες που μας έδωσε. Ενώ πιστεύω στον Θεό, σημαίνει ότι φρονώ περί αυτού ορθώς. Πρέπει να τα έχουμε και τα δύο… Το ότι πιστεύουμε αληθινά τον Θεό, δηλαδή ότι αναγνωρίζουμε ως αληθινές και βέβαιες τις επαγγελίες ή απειλές Του προς εμάς, και περιμένουμε να εκδηλωθούν γρήγορα, αποδεικνύεται από τα καλά μας έργα και από την τήρηση των θείων εντολών. Το ότι πιστεύουμε ορθά στον Θεό… αποδεικνύεται από την συμφωνία μας προς τους θεοφόρους Πατέρας».[1]

Για να είναι αληθινή και ζωντανή η πίστη μας πρέπει να συνοδεύεται από έργα. Λέγει ο αδελφόθεος Ιάκωβος: ἡ πίστις, ἐὰν μὴ ἔργα ἔχῃ, νεκρά ἐστι καθ᾽ ἑαυτήν. Τέτοια πίστη, νεκρή, έχουν και τα δαιμόνια: Και τα δαιμόνια πιστεύουσι και φρίσσουσι. Οι χριστιανοί που πιστεύουν στον Θεό αλλά δεν τηρούν τις εντολές Του μοιάζουν με τους δαίμονες, οι οποίοι με τα λόγια ομολογούν τον Χριστό αλλά με τα έργα τους αρνούνται την δεσποτεία Του και την οφειλομένη υπακοή και αγάπη σ’ Αυτόν. Στους χριστιανούς αυτούς ταιριάζει ο λόγος του αποστόλου Παύλου: Θεὸν ὁμολογοῦσιν εἰδέναι, τοῖς δὲ ἔργοις ἀρνούνται.[2]

Η πράξη είναι πάντοτε πιο αξιόπιστη από τον λόγο για να παραστήσει την αλήθεια. Όποιος δεν εργάζεται τις εντολές του Χριστού, αν ισχυρίζεται ότι αγαπά τον Χριστό, είναι ψεύτης, ενώ αντίθετα, όποιος τις εργάζεται αποδεικνύει ότι αγαπά τον Χριστό, έστω και αν σιωπά. Κατά τον λόγο του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου: «Ἄφωνον ἔργον, κρεῖσσον (καλύτερο) ἀπράχτου λόγου».[3]

Η τήρηση των εντολών του Χριστού είναι απόδειξη της προς Αυτόν αγάπης: Ὁ ἔχων τὰς ἐντολάς μου καὶ τηρῶν αὐτάς, ἐκείνός ἐστιν ὁ ἀγαπῶν με. Και ο Χριστός θέλει η πίστη μας να συνοδεύεται από αγάπη. Λέγει ο όσιος Μάξιμος ο Ομολογητής: «Μην πεις ότι η ψιλή πίστη στον Κύριό μας Ιησού Χριστό μπορεί να σε σώςει. Αυτό είναι αδύνατον, εάν δεν αποκτήσεις και την αγάπη προς Αυτόν με την εργασία των αρετών».[4]

Ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος γράφει ότι «γι’ αυτό έγινε όλη η Οικονομία και η συγκατάβαση του Υιού του Θεού, ώστε με την προς Αυτόν πίστη και με την τήρηση των εντολών Του να μας καταστήςει μετόχους της Θεότητος και της Βασιλείας Του». Η πίστη είναι η αρχή της οδού που οδηγεί στην Βασιλεία, και ταυτόχρονα η δύναμη που στηρίζει τον πιστό κατά την διάρκεια της πορείας του. Κατά τον λόγο του Θεοφόρου Ιγνατίου, η πίστη και η αγάπη «είναι η αρχή και το τέλος της ζωής. Αρχή είναι η πίστη και τέλος η αγάπη».[5] Η πίστη και η αγάπη από κοινού μεταμορφώνουν τον άνθρωπο σε θεό κατά Χάριν.

Ιερομόναχος Γρηγόριος, Η Ορθόδοξη Πίστη, Λατρεία και Ζωή, Σχεδίασμα ορθοδόξου κατηχήσεως, Ιερόν Κουτλουμουσιανόν Κελλίον Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, Άγιος Όρος, 2012

[1] Ιερός Χρυσόστομος, Εις Ρωμαίους 8, 1, PG 60, 453 – Ομιλία 8, PG 151, 93D-96A και 97Α.

[2] Ιακώβου 2, 17-9 – Πρβλ. Μάρκος 1, 24 – Τίτον 1, 16..

[3] Έπη ηθικά, 33, PG 37, 929A.

[4] Ιωάννης 14, 21 – Κεφάλαια περί αγάπης, 1, 39, Φ 2, 7.

[5] Ηθικός 3, 12, SC 122, 418 – Προς Εφεσίους, 14 1, Β 2, 267.