22/8/2018

Η ακατάληπτη Θεότης

Συζητώντας πάλι ο όσιος με τον Επιφάνιο γύρω από το μυστήριο της ακαταλήπτου Θεότητος έλεγε τα εξής:

– Ο Θεός είναι πνεύμα, αλλά πολύ διαφορετικό και πάνω απ’ όλα τα πνεύματα που δημιούργησε. Είναι πνεύμα απόκρυφο και αφανέρωτο, αθέατο και ανεξερεύνητο, πιο απέραντο από άπειρο, μεγαλειώδες και φοβερό. Είναι πνεύμα διαυγές και κατακάθαρο, και όμως δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τη μορφή, το ποιόν, το μέγεθός του. Δεν μπορούμε να το εγγίσουμε ούτε να μιλήσουμε για το σχήμα του. Είναι απεριόριστο και ακατανόητο. Πολλά μπορούμε να σκεφθούμε γι’ αυτό, αλλά λίγα να δούμε, επειδή τον Θεό δεν είναι δυνατόν να Τον περιγράψουμε ούτε να δούμε πόσος είναι, γιατί δεν χωρεί στον νου του ανθρώπου. Μόνο όταν η χάρις Του αποκαλυφθεί σε όσους θέλει, τότε ξεχύνεται η λάμψις της αγίας Τριάδος στις καρδιές τους με ακατανίκητη ορμή, σαν αστραπή που δεν έχει ορισμένο μέρος να σταθεί. Και τότε, όπως είναι πολύ φυσικό, αυτές οι καρδιές γνωρίζουν αισθητά όσες έννοιες κι αισθήματα θα τους αποκαλύψει ο Θεός για τον εαυτό Του.

Το ακατάληπτο γίνεται κατανοητό ως εξής: Ό,τι υπάρχει πάνω από το στερέωμα του ουρανού, δηλαδή ο αέρας, φθάνει σε τέτοιο ύψος, που κανείς δεν μπορεί να εννοήσει. Όσο κι αν ανεβείς με τη θεωρία, βρίσκεσαι ακόμη πολύ χαμηλά, γιατί πρόκειται περί αβύσσου. Κι αν υποθέσουμε ότι βρίσκεις κάποια άκρη, τι νομίζεις ότι υπάρχει πέρα απ’ αυτή; Οπωσδήποτε αχανής έκτασις και απέραντο πέλαγος.

Άφησε τώρα την απασχόληση με τη θεωρία των άνω, και κοίταξε κάτω από τα ύδατα και το πυρ, όπου το ένα χάσμα διαδέχεται το άλλο, και κάτω απ’ αυτό υπάρχει χάος, άβυσσος, άδης και απώλεια. Ακόμη παρακάτω υπάρχει αχανές έρεβος και σκοτάδι, που, καθώς λένε, είναι το πιο σκοτεινό· υπάρχει καταποντιστική άβυσσος, απέραντοι βυθοί και τα καταχθόνια.

Πολλές φορές κατέβηκα εκεί με το πνεύμα, για να δω κάποιο τέλος κάτω από τη γη, αλλά δεν βρήκα. Κατέβηκα με τον νου κι έτρεξα σαν αστραπή στα χαμηλότερα σημεία της τελευταίας αβύσσου, μπήκα στα καταχθόνια, πέρασα από άβυσσο σε άβυσσο και βρέθηκα αμέσως σε χάος και σε αχανές πέλαγος, φοβερό, αιώνιο και απέραντο. Επειδή όμως δεν συνήντησα τείχος από σύννεφα ή κάποια άλλη άκρη, με δυσκολία επανέφερα το νοερό μου βλέμμα από τη θεωρία εκείνη.

Ύστερα πορεύθηκα προς την ανατολή, κοίταξα προσεκτικά, και να, με τη δύναμη του Κυρίου Σαβαώθ είδα πολύ καθαρά την άκρη της γης να ενώνεται με την άκρη τ’ ουρανού. Αφού πέρασα το πλάτος της ανατολής, συνήντησα ένα ποταμό, πάνω στον οποίον στηρίζεται ο ουρανός και μέσα του περικλείεται η γη.

Κοιτάζω ανατολικά, πάνω από τον ουρανό και τη γη, και να, βλέπω πολλά νερά φωτεινά, λευκά και απερίγραπτα. Ανεβαίνοντας ψηλότερα, με δυσκολία μπόρεσα να ξεπεράσω την ορμή του νερού, οπότε βλέπω εκεί κατάπληκτος ένα φως σαν τη θεϊκή αστραπή και ακούω μια φωνή να μου λέει: «Ανδρέα, πού πηγαίνεις; Όπου κι αν πας, δεν πρόκειται να βρεις το τέλος των απεράντων αιώνων. Και προς δυσμάς αν πορευθείς, δεν θα βρεις τέλος. Η ουσία του θείου φωτός της αΰλου Θεότητος, σαν μια φοβερή παλάμη νοητού χεριού, συγκρατεί τα πάντα, και τα ουράνια και τα υποχθόνια και την ανατολή και τη δύση. Σε πληροφορώ λοιπόν εγώ -γιατί μόνος σου δεν μπορείς να το διαπιστώσεις- ότι τ’ άϋλα δημιουργήματα που πλάσθηκαν μέσα στον χρόνο, από τον άπειρο ουρανό μέχρι την απέραντη άβυσσο, έχουν κάποιο τέλος. Η ακατάληπτη όμως Θεότης που περιβάλλει τον κόσμο επεκτείνεται σε άπειρες διαστάσεις. Και ποιος θα μπορούσε να προσδώσει κάποιο μέγεθος στον Πατέρα, στον Υιό και στο άγιο Πνεύμα, τη στιγμή που μόνο η λαμπρότης της αΰλου ουσίας και υποστάσεώς Του είναι άβυσσος αχανής, μέγεθος άπειρο και ανεξιχνίαστο; Γύρισε λοιπόν εκεί, απ’ όπου ξεκίνησες. Αφού ψηλάφησες και δεν μπόρεσες να βρεις το τέλος των κτισμάτων, πώς θα μπορέσεις να βρεις το τέλος της Θεότητος, που εκτείνεται πέρα από εκείνα;».

Όταν άκουσα αυτά, γύρισα πίσω κι απεφάσισα να μην εκπειράζω τον Θεό που μου τα απεκάλυψε όλα. Κάπως έτσι μπορεί να κατανοηθεί η ακατάληπτη Θεότης, Επιφάνιε. Όταν δηλαδή βρεθεί κάποιο όριο στην ύλη, στον αέρα, στη φύση και σε κάθε τι που εκτείνεται πέρα απ’ τον δικό μας κόσμο, αυτό θα είναι το ακατάληπτο.

Όσιος Ανδρέας ο δια Χριστόν σαλός, μτφρ. Μοναχός Ισαάκ, Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός, 1984