16/1/2024

Προσοχή και επιμονή

Εκείνος που με την Χάρη του Χριστού αξιώθηκε να κάνει την καλή αυτήν εργασία οφείλει να έχει πολλή προσοχή και επιμονή, γιατί ο εχθρός γνωρίζοντας την προκοπή που θα ακολουθήσει, δεν θα διστάσει να προκαλέσει ζημιά «ἐξ ἀριστερῶν». Με προφάσεις αγάπης και οικονομίας παρακινεί να υποχωρήσουμε στο πρόγραμμα και στην προσοχή, που προκαλούν την θέρμη και τον ζήλο και τότε αρχίζει η οπισθοχώρηση, εάν για λίγο επικρατήσει η αμέλεια.

Εάν κατανοούσαμε τα σωτήρια λόγια του Παύλου «εὐδοκῶ ἐν ἀσθενείαις, ἐν ὕβρεσιν, ἐν ἀνάγκαις»[1] και «πάντες οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ διωχθήσονται»[2], θα καταργείτο η επίμονη αυθάδεια του παράλογου και καταραμένου «γιατί;», που είναι η βάση του δικαιώματος, η σπονδυλική στήλη της αποστασίας και του αναρχισμού, και η αιτία της πτώσης και διαστροφής αυτών που δημιουργήθηκαν «λίαν καλῶς» από τον Δημιουργό.

Η επανόρθωση και αποθεραπεία, που πραγματοποίησε η σάρκωση του Θεού Λόγου βρίσκεται στο ταπεινό φρόνημα, στην απάρνηση του δικού μας θελήματος, στο νόμο της αλληλεγγύης, σύμφωνα με τον οποίο «ἀλλήλων τὰ βάρη βαστάζομεν»[3].

Η αιτία της συνολικής καταστροφής βρίσκεται στην φιλαυτία, που σημαίνει ιδιοτέλεια, αυταρέσκεια και φιληδονία. Η απομόνωση όλων αυτών στηρίζεται στην φιλοπονία, με την αυταπάρνηση που κατορθώνεται από την Χάρη, με την ευμέθοδο άσκηση.

Μητέρα κάθε παράβασης και προδοσίας είναι η ηδονή και μητέρα κάθε επανόρθωσης και επιτυχίας, με την βοήθεια της Χάριτος, είναι η οδύνη της κόπωσης την οποία προκαλεί η αυταπάρνηση. Αν και είναι απαραίτητη η προσφορά της δικής μας θέλησης με την περιεκτική φιλοπονία, χωρίς την συνδρομή της θείας Χάριτος είναι αδύνατη η επιτυχία, σύμφωνα με τον λόγο του Κυρίου ότι «χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν»[4].

Η πατερική εμπειρία –παλαιότερη και νεότερη– μας πείθει ότι οι αγωνιζόμενοι πρέπει να έχουν πολλή προσοχή από την δυνατή επίθεση της αμέλειας, που ακούραστα συμπορεύεται με τους αγωνιζομένους.

Στην αρχή η ίδια η Χάρις, που προσβλήθηκε, ραθυμεί να επανέλθει. Επανέρχεται με όχι συνηθισμένους πόνους και δάκρυα αλλά και με πολλούς και επίμονους κόπους. Επιπλέον, η αμέλεια που επικράτησε, γίνεται δυσκαταπολέμητη έχοντας συνεργούς τους δαίμονες. Μεγαλύτερο όμως δεινό, που αποτρέπει την μετάνοια, είναι το πνεύμα της λύπης που υποστηρίζει την αποθάρρυνση.

Χρησιμότατοι σύμμαχοι της κοπιαστικής αυτής εργασίας είναι οι σωματικοί κόποι και το ταπεινό φρόνημα, όσο μπορεί κανείς, και τα δάκρυα της προσευχόμενης και θλιμμένης καρδιάς. «Ἴδε τὴν ταπείνωσίν μου καὶ τὸν κόπον μου, καὶ ἄφες πάσας τὰς ἁμαρτίας μου»[5] και «ἐνώτισαι τῶν δακρύων μου, μὴ παρασιωπήσῃς»[6] και πάλι «ἐγενήθη τὰ δάκρυά μου ἐμοὶ ἄρτος ἡμέρας καὶ νυκτός»[7] και «τὸ πόμα μου μετὰ κλαυθμοῦ ἐκίρνων»[8].

Οι Πατέρες μας συνιστούν –σαν έναν παρά πολύ αποδοτικό τρόπο άσκησης–τη σύζευξη και συνένωση της πρακτικής με την γνώση, ως των καλύτερων μέσων προκοπής. Η γνώση αναπτερώνει την νοερά ουσία στην θεωρία των υψηλότερων πνευματικών θεωριών, ενώ η πρακτική νεκρώνει «τὰ μέλη τὰ ἐπὶ τῆς γῆς»[9], τις παράλογες δηλαδή σωματικές κινήσεις. Όταν αυτές νεκρωθούν βλαστάνουν τα άνθη των αρετών.

Εκείνος που με αυτόν τον τρόπο σταύρωσε την σάρκα «σὺν τοῖς παθήμασι καὶ ταῖς ἐπιθυμίαις»[10] μπορεί μαζί με τον Παύλο να λέγει: «Ζῶ δὲ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός»[11].

«Ἐκεῖνός ἐστιν ὁ βαστάζων τὰ στίγματα τοῦ Χριστοῦ ἐν τῇ θνητῇ σαρκὶ αὐτοῦ, ὁ τῆς σαρκὸς τὸ ἄνθος μαράνας δι᾿ ἀσκήσεως καὶ ὑποταγῆς, ὁ τοὺς λοιδοροῦντας καὶ ὑβρίζοντας ἀνεχόμενος καὶ συγχωρῶν, καὶ τὸ ἐξ αὐτοῦ μετὰ ἀνθρώπων εἰρηνεύων» (Πατερική ρήση).

Γέροντας Ιωσήφ Βατοπαιδινός, Άσκηση – Η μητέρα του αγιασμού, Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Άγιος Όρος, 2019.

[1] Β´ Κορ. 12,10.

[2] Β´ Τιμ. 3,12.

[3] Βλ. Γαλ. 6,2.

[4] Ιωαν. 15,5.

[5] Ψαλμ. 24,18.

[6] Βλ. Ψαλμ. 38,13.

[7] Ψαλμ. 41,4.

[8] Ψαλμ. 101,10.

[9] Βλ. Κολ. 3,5.

[10] Γαλ. 5,24.

[11] Γαλ. 2,20.