14/5/2020

Υπερηφάνεια

Ο μεγαλύτερος υπερήφανος δεν είναι εκείνος που καυχάται υπερήφανα, αλλά εκείνος που καυχάται ότι είναι πολύ ταπεινός.

Όποιος δικαιολογεί τον εαυτό του, όταν σφάλλει, μεταβάλλει την καρδιά του σε δαιμονικό καταφύγιο και θα συνεχίζει να σφάλλει περισσότερο και θα συντρίβεται ανώφελα από τον εγωισμό του, εάν δεν συντρίψει το «εγώ» του. Εκείνος που δικαιολογεί τα πάθη του, πέφτει σιγά‐σιγά άρρωστος βαριά και τότε προδίδεται και από τον βήχα του.

Όποιος δεν έχει επίγνωση της αμαρτωλότητός του και υπερηφανεύεται, πάσχει από δύο αρρώστιες (πνευματικές), ψώρα και κασίδα, και, όσο να θελήσει να καλύψει τις πληγές του και να παρουσιάζεται αξιοπρεπής, η φαγούρα και τον ταλαιπωρεί, αλλά και τον προδίδει με το ξύσιμο.

Όσοι δεν δέχονται παρατηρήσεις ούτε και από τους ανθρώπους που τους αγαπούν, δέχονται τις κοροϊδίες όλων των ανθρώπων που φρονούν κοσμικά, και τελικά παραμένουν στραβόξυλα και αχρηστεύονται μόνοι τους πνευματικά, όπως οι σανίδες που δεν δέχονται το πλάνισμα του Μαραγκού, για να γίνουν έπιπλα, καταλήγουν στα μπετά ή στις σκαλωσιές και πατιένται και λασπώνονται, μέχρι που καταστρέφονται και καταλήγουν στην φωτιά.

Ο πολύ υπερήφανος, όταν είναι ιδίως και θυμώδης, δεν ωφελείται από τον πολύ ταπεινό, όταν του ταπεινώνεται, αλλά γίνεται πιο αναιδής τις περισσότερες φορές, ενώ και ο διάβολος εξαφανίζεται με την ταπείνωση. Γι’ αυτό φεύγει και η θεία Χάρις από τον υπερήφανο και πηγαίνει στον ταπεινό.

Εκείνος που έχει ιδέα για τον εαυτό του, φανερώνει ότι είναι εκτός του εαυτού του (παράφρων), διότι, αντί να ευγνωμονεί τον Θεό για όλα τα καλά που του έδωσε, Τον αδικεί, γιατί οικειοποιείται τα χαρίσματα του Θεού.

Όποιος συνέχεια υπερηφανεύεται, συνέχεια τον εαυτό του αδικεί, διότι ποτέ δεν θα έχει πνευματικές πτήσεις αλλά συνέχεια πτώσεις, μέχρι να συντριφτεί, επειδή δεν έχει συντριβή καρδίας με ταπεινό φρόνημα.

Όσοι δεν έχουν πτώσεις σ’ αυτόν τον κόσμο, ενώ έχουν του κόσμου την υπερηφάνεια, φανερώνουν ότι η υπερηφάνεια τους ξεπέρασε τα όρια της (έφθασε πια σε σατανικό βαθμό), και η πτώση έγινε από το πίσω μέρος της ψηλής κορυφής (εωσφορικό πέσιμο).

Εκείνος που έχει πολλή υπερηφάνεια, είναι χειρότερος από εκείνον που έχει δαιμόνιο, διότι η υπερηφάνεια συνέχεια φουσκώνει, μέχρι που σπάει ξαφνικά. Ενώ ο άνθρωπος που έχει ακάθαρτο πνεύμα, εκτός που βασανίζεται και εξοφλάει (ή αποταμιεύει, εάν ο ίδιος δεν έγινε αιτία), αλλά και ταπεινώνεται αναγκαστικά στα μάτια των ανθρώπων, και τελικά ο Θεός τον ελευθερώνει, και μένει στην ψυχή του διπλή ωφέλεια.

Η υπερηφάνεια πολύ εμποδίζει την Χάρη του Θεού, αλλά και ο υπερήφανος λογισμός ακόμη μουρνταρεύει τις αρετές μας, όπως η κουτσουλιά όταν πέσει μέσα στα τηγανητά αυγά, που γίνονται τότε για πέταγμα μαζί με το τηγάνι.

Εκείνοι που μπορούν να ανέχονται τους πολύ υπερήφανους, χωρίς όμως να τους κολακεύουν, αυτοί είναι οι πιο ταπεινοί άνθρωποι και οι πιο πιστοί και δίκαιοι, διότι συνέχεια θα αδικούνται και θα περιφρονούνται από τους υπερήφανους.

Μεγαλύτερη ευγνωμοσύνη θα πρέπει να χρεωστάμε σ’ αυτούς που μας ταπεινώνουν και μας αδικούν και μας ποτίζουν φαρμάκια, παρά σ’ εκείνους που μας τρέφουν με εκτίμηση και με γλυκά λόγια ή με νόστιμα φαγητά και γλυκά, διότι τα φάρμακα είναι τα καλύτερα φάρμακα της ψυχής μας.

Μην εξετάζουμε εάν δικαίως ή αδίκως μας πίκραναν, από αγάπη ή από κακία, ή εάν φταίξαμε λιγότερο ή καθόλου, αλλά το πνευματικό κέρδος να δεχόμαστε με χαρά, που μας αφήνει η κάθε δοκιμασία, και να δοξάζουμε τον Θεό για όλα, και τους ανθρώπους να ευγνωμονούμε που μας αδίκησαν.

Τα χτυπήματα είναι απαραίτητα για την σωτηρία της ψυχής μας, γιατί αυτά λαμπικάρουν την ψυχή. Όσο χτυπάει κανείς τα ρούχα και τα τρίβει, τόσο καλύτερα καθαρίζουν· όπως και το οχταπόδι και η σουπιά με το πολύ χτύπημα μαλακώνουν καλύτερα, και καθαρίζουν οι μελάνες.

Αντίθετα τα κοσμικά χαϊδέματα των επαίνων πολύ βλάπτουν τις ψυχές που έχουν πνευματική βλάβη και εξοφλούν τους εναρέτους σ’ αυτήν την ζωή την μάταιη (με τους επαίνους), όταν δεν κρύβονται οι αρετές. Οι έπαινοι θα πρέπει να είναι λιγότεροι από τις αρετές μας, για να κλίνει η πνευματική ζυγαριά προς τους δικαίους την ημέρα της Κρίσεως, για να ιδούμε πρόσωπο Θεού.

Αλίμονο μας, όταν μας διαφημίζουν για καλά καρπούζια, ενώ μέσα είμαστε κολοκύθια! (Αλίμονο σου, ταλαίπωρε Παΐσιε!)

Αλίμονο και τρις αλίμονο, όταν δεν προσέχει κανείς και δίνει στους άλλους την εντύπωση ότι είναι Άγιος, γιατί τότε είναι που αδικεί τον εαυτό του αιώνια, διότι κανείς δεν θα εύχεται, όταν πεθάνει, για την ανάπαυση της ψυχής του -ενώ θα έχει ανάγκη- αλλά θα τον μακαρίζουν όλοι. (Δυστυχώς, δεν πρόσεξα ούτε σ’ αυτό και εγκλημάτησα στην ψυχή μου· εύχεσθε να την αναπαύσει ο Καλός Θεός).

Η κοσμική ανάπαυση και η ανάπαυση στον λογισμό μας ποτέ δεν φέρνουν ανάπαυση στην ψυχή ούτε στην παρούσα ζωή, γιατί λείπει η θεία παρηγοριά, ούτε στην μέλλουσα ανάπαυση οδηγούν, αλλά αρχίζουν να βασανίζουν από εδώ και συνεχίζουν στην αιώνιο βάσανο, την ανυπόφορη.

Εκείνος που πληγώνεται, γιατί ξέπεσε στα μάτια των ανθρώπων με τις απροσεξίες του, και δεν πληγώνεται, γιατί πλήγωσε τον Χριστό, συνέχεια θα είναι πληγωμένος και απαρηγόρητος και θα πέφτει συνέχεια, μέχρι να αλλάξει τυπικό, να ταπεινωθεί, και τότε μόνο θα σωθεί από τα εδώ πεσίματα και από το αιώνιο που τον περιμένει.

Όποιος χαίρεται, όταν καμαρώνεται από τους ανθρώπους, κοροϊδεύεται από τους δαίμονες.

Στον κενόδοξο ποτέ δεν βρίσκει κανείς πνευματικούς καρπούς, και εάν βρει λίγους, και αυτοί θα είναι κούφιοι· ενώ ο ταπεινός, για να έχει την πνευματική φτώχεια, έχει πνευματικό πλούτο.

Οι κοσμικοί άνθρωποι που τρέφονται σωματικά με πλούσια φαγητά, και ψυχικά με επαινετικά λόγια, μένουν νηστικοί και άδειοι πνευματικά· και οι θρόνοι και οι εξουσίες που επιδιώκουν, θα μείνουν στον μάταιο κόσμο, και αυτοί θα μείνουν μόνο με τα όνειρα τους που θα τους βασανίζουν περισσότερο στην άλλη ζωή, γιατί έγιναν αιτία να στερηθούν τα ουράνια αγαθά. Ενώ εκείνοι που αγωνίστηκαν πνευματικά και προτίμησαν το ταπεινό φαγητό και το ταπεινό σκαμνί (αντί θρόνους) και κάθιζαν τον εαυτό τους στο σκαμνί -τον δίκαζαν οι ίδιοι-, απαλλάσσονται από την δίκη του Δικαίου Κριτού την ημέρα της Κρίσεως και κληρονομούν τον Παράδεισο σαν φιλότιμα παιδιά του Θεού.

Όταν ζητάμε να δικαιωθούμε σ’ αυτήν την ζωή και αποφεύγουμε την επίπληξη, αυτό φανερώνει ότι έχουμε ολοζώντανο ακόμη το κοσμικό φρόνημα μέσα μας, και εκείνη η λύπη τότε δεν έχει καθόλου μετάνοια αλλά ανθρωπαρέσκεια, η οποία δηλητηριάζει την ψυχή και το σώμα με την χολή που στάζει.

Όποιος κλαίει φιλότιμα, γιατί πλήγωσε τον Χριστό με τις αμαρτίες του, δέχεται αμέσως την θεία παρηγοριά, ανάλογα με την ποσότητα της λύπης του.

Η φιλότιμη και ευαίσθητη ψυχή, μέχρι να δυναμώσει πνευματικά, δεν ωφελείται από την λεπτολόγηση των σφαλμάτων της, γιατί ο πονηρός την πολεμάει τότε με την υπερευαισθησία, για να της δημιουργήσει άγχος. Ο πονηρός δεν πάει κόντρα αλλά με τα νερά μας. Προσπαθεί δηλαδή να αυξήσει τα κλάματα και την στενοχώρια, για να θλίψει την ψυχή και να την πνίξει με το άγχος.

Οι γυναίκες φυσικά περισσότερο πολεμούνται από την υπερευαισθησία που δημιουργεί ο πονηρός, επειδή δεν βοηθιούνται ούτε από την πολλή καρδιά τους, αλλά ούτε και από την λιγότερη λογική που έχουν από τους άνδρες (οι οποίοι έχουν περισσότερη λογική και ανδρισμό και λιγότερη καρδιά).

Εάν τύχει όμως καμιά γυναίκα με τροχισμένο το λίγο μυαλό της στην πονηριά και έχει στη φύση της περισσότερη κακία και λιγότερη αγάπη και αυτά τα θεωρήσει για ανδρισμό και υπερηφανεύεται, τότε -Θεός φυλάξοι!- μπορεί να περάσει και τον Πάπα στο Αλάθητο και τον Μουσολίνι στη βαρβαρότητα.

Μεγαλύτερος εχθρός και από τον διάβολο είναι η κακία με την υπερηφάνεια, διότι δεν φτάνει που μουρνταρεύουν τις αρετές και τις κάνουν πια άχρηστες, αλλά κουράζουν και το σώμα, κολάζουν και την ψυχή.

Όπως μια τρυπούλα στην κονσέρβα είναι σε θέση να την βρωμίσει, γιατί παίρνει αέρα, έτσι και ένας υπερήφανος μόνο λογισμός εάν περάσει στο κεφάλι μας, παίρνει τότε αέρα, και αχρηστεύονται οι αρετές μας.

Ο εγωισμός τις περισσότερες φορές μας κάνει τις μεγαλύτερες πνευματικές ζημιές, γιατί ο εγωισμός είναι το πιο ζωηρό και ανάποδο παιδί της υπερηφανείας.

Εάν φυσικά δεν θα υπήρχε αυτό το «εγώ», και οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν μόνον το «εσύ, αυτός, εκείνος», θα υπήρχε η ταπείνωση και η αγάπη και η ευλογία του Θεού στον κόσμο, και οι άνθρωποι τότε θα ζούσαν παραδεισένια και επί της γης. Ο Καλός Θεός ας δώσει αυτήν την ευλογία στα πλάσματα Του. Αμήν.

Γέροντας Παΐσιος ο Αγιορείτης, Επιστολές, 2η έκδ., Ιερόν Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος», Θεσσαλονίκη 1995