Χριστούγεννα: μια εορτή που έχει χάσει εντελώς το νόημά της

[…] Μ: Δεν είναι εύκολο πράγμα να αντικρούσεις τις αμαρτίες σου και τα χάλια σου, αφού άμα θελήσεις να το κάνεις πλακώνουν σαν τις σφήκες χιλιάδες σκέψεις απελπισίας.

Α: Για την Εκκλησία κανένας δεν μπορεί να δει τον εαυτό του μόνο του, έξω από τη σχέση. Η σχέση με τον Θεό προηγείται, ή έστω η σχέση το επιτρέπει. Χωρίς τη σχέση όντως, ή πολύ σοβαρά ή πολύ ελαφριά τις παίρνει τις αμαρτίες του. Είναι ένας τρόπος να διαιωνίζονται και να επιβιώνουν. Η μέση οδός απολείπει. Έχω ακούσει μια μοναστηριακή ιστορία, για τον άγιος Ιερώνυμο θαρρώ, που ζούσε στη Βηθλεέμ και που με αγωνία έψαχνε κάποτε να βρει το καλύτερο δώρο για τον Χριστό με αφορμή τη Γέννησή του. Έψαξε παντού στα καταστήματα της Βηθλεέμ, της Ιερουσαλήμ. Έφτασε η παραμονή της θείας Γεννήσεως και δεν είχε βρει τίποτα αντάξιο του θείου Βρέφους. Πέφτει να κοιμηθεί και βλέπει τον Χριστό να του λέει: «Έχεις το καλύτερο δώρο για μένα». Ποιο, ερωτά απορημένος ο άγιος. «Τις αμαρτίες σου», του απαντά. Όλα τα είχε φανταστεί ο άγιος, εκτός από τις αμαρτίες του. Και να σκεφτείς ότι μόνο αυτή η βαθιά συναίσθηση της αμαρτωλότητας, στο μέτρο του δυνατού για τον καθένα, είναι το πιο ευπρόσδεκτο από τον Χριστό δώρο: η συναίσθηση ότι, σε κάθε εποχή και περίπτωση, όσο ζούμε θα αμαρτάνουμε.

Μ: Ψάχνει δώρο για έναν Χριστό που γεννιέται, που γεννήθηκε ως αθώο μωρό για να μεγαλώσει, να βασανιστεί, να σταυρωθεί. Κι ο άνθρωπος πρέπει να ακολουθήσει τούτο τον δρόμο, όμως όταν ο άνθρωπος υποφέρει, όταν λυγίζει, θεωρεί ότι ο Θεός τον ξέχασε ή πως ο Θεός είναι ένας βασανιστής.

Α: «Τότε είναι που μας κρατά στην αγκαλιά του!». Ο Χριστός όχι μόνο δεν μας εγκατέλειψε, αλλά δέχτηκε να πεθάνει για χάρη μας. Τώρα όλα αυτά περί αθώου βρέφους πάνε αντάμα και μ’ ένα Θεό βασανιστή. Είναι οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Δεν είναι τυχαία η σύμπτωση ότι η αντίληψη περί ενός Χριστούλη πάνω στα άχυρα με τα ζώα να τον ζεσταίνουν υπερτονίστηκε στη Δύση, όπως και η εικόνα ενός Θεού αυστηρού και τιμωρού. Όλα αυτά περί γλυκού Χριστούλη και των Χριστουγέννων ως εορτής αποκλειστικά των παιδιών, είναι γλυκερά και ψεύτικα. Είναι τραγικός ο νεστοριανιμσός που εκφράζεται και με την αφορμή της εορτής των Χριστουγέννων. Οι κούκλες που κυκλοφορούν με τον στρουμπουλό και ροδοκόκκινο Χριστούλη, τα ευτραφή ζώα και η περίτεχνη φάτνη, είναι όλα εξεζητημένα και ρομαντικά και δεν διασώζουν ούτε έναν φυσικό ρεαλισμό. Μπορεί να προκαλούν συγκίνηση, αλλά όχι κοινωνία. Παρατήρησε τις αυθεντικές βυζαντινές εικόνες και θα δεις ύφος και μάτια, όχι βρέφους, αλλά προσώπου μεγάλου ανδρός και με το σύμβολο του Πάθους στο φωτοστέφανό του. Και πάντως αυτό το Βρέφος στην εικονογραφία παρουσιάζεται να κρατεί με φροντίδα στο χέρι του τη γη, και καθόλου δεν φαίνεται να νιώθει στεναχωρημένο για τις συνθήκες της γεννήσεώς του, ώστε να χρειάζεται να εξωραϊστεί το σκηνικό από τις βιομηχανίες των εμποροπανηγύρεων, μη τυχόν και στεναχωρηθεί κανείς μας και κυρίως τα μικρά παιδάκια! Δυστυχώς, αν μια εορτή έχει εντελώς χάσει το νόημά της, αυτή είναι των Χριστουγέννων. Σήμερα η εορτή των Χριστουγέννων εορτάζεται με εξαιρετική λαμπρότητα στα σπίτια, στις αίθουσες των σχολείων ή και στα πνευματικά κέντρα των ναών, όπως και στα καζίνα ή στα σαλέ της όποιας Ευρώπης. Θα ήταν προτιμότερη μια άμεση άρνηση του Χριστού, ακόμα και ένας άμεσος διωγμός όπως του Ηρώδη, παρά αυτό που παρατηρείται σήμερα, όπου πολλοί των διώκουν έμμεσα αντικαθιστώντας τη συμμετοχή τους στη Ευχαριστία -όπου μόνο εκεί μπορεί κάποιος να συναντήσει τον γεννηθέντα Χριστό- με τη συμμετοχή τους σε «ρεβεγιόν» ή και σε θεατρικές παραστάσεις που αναπαριστούν τη γέννησή του. Η καθήλωση στην ιστορία εμφανής. Ο νεστοριανισμός κραυγάζει, συχνά με ορθόδοξο περιτύλιγμα.

Κατσιάρας Αλέξανδρος, Όταν ο Θεός πεθαίνει: Μια συζήτηση, εκδ. Αρμός, Αθήνα, 2008