Ψυχοσάββατον
Τὸ μετὰ τὴν Κυριακὴν τοῦ Ἀσώτου Σάββατον λέγεται «Σάββατον τῶν ψυχῶν» ἢ «Ψυχοσάββατον», διότι κατ᾿ αὐτὸ ἡ ἁγία Ἐκκλησία μας τελεῖ μνημόσυνα ὑπὲρ πάντων τῶν κεκοιμημένων. Ἀπὸ τὸ «Ὠρολόγιον» τῆς Ἐκκλησίας μας ἀποσπῶμεν και πάλιν τὰ ἑξῆς:
«Ἐξ αὐτῶν τῶν ἀποστολικῶν Διαταγῶν ἐν βιβλίῳ η΄, κεφ. μβ΄, ἔλαβεν ἡ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία τὴν συνήθειαν τοῦ ἐπιτελεῖν τὰ λεγόμενα τρίτα κὰι ἔνατα καὶ τεσσαρακοστὰ καὶ λοιπὰ μνημόσυνα τῶν κεκοιμημένων. Ἐπειδὴ δὲ πολλοὶ κατὰ καιροὺς ἀπέθανον ἄωρα ἢ εἰς ξενιτείαν, ἢ εἰς θάλασσαν, ἢ εἰς ὄρη καὶ κρημνούς, ἴσως δὲ καὶ πένητες ὄντες οὐκ ἠξιώθησαν τῶν διατεταγμένων μνημοσύνων· διὰ τοῦτο φιλανθρώπως οἱ θεῖοι Πατέρες κινούμενοι, ἐθέσπισαν σήμερον μνημόσυνον κοινὸν πάντων τῶν ἀπ᾿ αἰῶνος εὐσεβῶς τελευτησάντων χριστιανῶν, ἵνα καὶ ὅσοι τῶν μερικῶν μνημοσύνων οὐκ ἔτυχον συμπεριλαμβάνονται εἰς τὸ κοινὸν τοῦτο κᾀκεῖνοι.
Πρὸς τούτοις, ἐπειδὴ αὔριον ποιῦμεν τὴν ἀνάμνησιν τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Χριστοῦ, καὶ ἐπειδὴ οἱ κεκοιμημένοι οὐδὲ ἐκρίθησαν, οὐδὲ ἔλαβον ἔτι τὴν τελείαν ἀντάμειψιν (Πραξ. ιζ΄ 31, Β΄ Πέτρ. β΄ 9, Εβρ. ια΄ 30-40). εὐκαίρως μνημονεύει σήμερον τῶν ψυχῶν ἡ Ἐκκλησία καί, εἰς τὸ ἄπειρον ἔλεος τοῦ Θεοῦ θαρροῦσα, δέεται ἵνα ἐλεήσῃ τοὺς ἁμαρτωλούς. Ὅτι δὲ ἁπάντων κοινῶς τῶν τεθνεώτων ἡ μνήμη ἐνθυμίζει τὸν κοινὸν θάνατον καὶ εἰς ἡμᾶς ἐν καιρῷ ἁρμοδίῳ καὶ διεγείρει πρὸς μετάνοιαν, τοῦτό ἐστι τρίτον αἴτιον τοῦ παρόντος μνημοσύνου».
Ἡ Ἐκκλησία μας ψάλλει κατὰ τὴν ἡμέραν αὐτήν:
«Ὁ βάθει σοφίας φιλανθρώπως πάντα οἰκονομῶν καὶ τὸ συμφέρον πᾶσιν ἀπονέμων, μόνε Δημιουργέ, ἀνάπαυσον, Κύριε, τὰς ψυχὰς τῶν δούλων Σου· ἐν σοὶ γὰρ τὴν ἐλπίδα ἀνέθεντο, τῷ ποιητῇ καὶ πλάστῃ καὶ Θεῷ ἡμῶν».
Δηλαδή: Μόνε Δημιουργὲ Κύριε, Σὺ ποὺ πανσόφως καὶ φιλανθρώπως διευθύνεις τὰ πάντα καὶ εἰς τὸν καθένα δίδεις ὅ,τι εἶνε συμφέρον, ἀνάπαυσε τὰς ψυχὰς τῶν δούλων σου· διότι εἰς Σε, τὸν Ποιητὴν καὶ Πλάστην καὶ Θεόν μας, ἐστήριξαν ὅλας τὰς ἐλπίδας των.
Αρχιμ. Επιφάνιος Ι. Θεοδωρόπουλος, Περίοδος Τριωδίου, Πόρος Τροιζηνίας: Ιερόν Ησυχαστήριον Κεχαριτωμένης Θεοτόκου Τροιζήνος, 2011