Συναξαριστής 8ης Σεπτεμβρίου
Τῷ αὐτῷ μηνὶ Η΄, τὸ γενέσιον τῆς ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ ᾈειπαρθένου Μαρίας.
Πάσας ἀληθῶς Ἄννα νικᾷς Μητέρας,
Μήτηρ ἕως ἄν, σὴ γένηται Θυγάτηρ.
Ἐξάγαγε πρὸς φάος Θεομήτορα ὀγδόῃ Ἄννα.
Ταύτης τῆς Κυρίας ἡμῶν Θεοτόκου, ὁ μὲν Πατὴρ Ἰωακεὶμ εἶχε τὸ γένος ἀπὸ τὴν Βασιλικὴν φυλὴν τοῦ Δαβίδ· καὶ ἐπειδὴ Παιδίον δὲν ἐγέννα, ἀλλὰ ὠνειδίζετο διὰ τοῦτο, τοῦτου χάριν δὲν ἔπαυεν ἀπὸ τὸ νὰ προσφέρῃ εἰς τὸν Θεὸν διπλᾶ τὰ δῶρά του, ὡς πλούσιος ὢν καὶ φιλόθεος. Ἡ δὲ μήτηρ αὐτῆς Ἄννα, καὶ αὐτὴ παρομοίως ἐκατάγετο ἀπὸ τὸ Βασιλικὸν γένος τοῦ Δαβίδ· ὅθεν ἦτον καὶ κατὰ τὸ σῶμα καὶ κατὰ τὴν ψυχὴν εὐγενεστάτη ἀπὸ ὅλας.
Ἐπειδὴ λοιπὸν καὶ οἱ δύω ἐλυποῦντο διὰ τὸ ὄνειδος τῆς ἀπαιδίας, ὁ μὲν Ἰωακείμ, ἐπῆγεν εἰς τὸ Ὄρος· ἡ δὲ Ἄννα, ἐμβῆκεν εἰς τὸ Περιβόλιον. Καὶ οἱ δύω ὁμοῦ ἐπαρακάλουν μὲ δάκρυα τὸν Θεόν, διὰ νὰ χαρίσῃ εἰς αὐτοὺς καρπὸν κοιλίας. Διὰ τοῦτο καὶ ἔτυχον τοῦ ποθουμένου, καὶ ἐγέννησαν τὴν Θεοτόκον Μαρίαν, τὴν πάντων τῶν Ἁγίων ἁγιωτέραν. Καὶ οὕτως ἀπόκτησαν μίαν καλλιτεκνίαν ἀσύγκριτον καὶ ἐξοχωτάτην, ἥτις ὑπερεῖχεν ὅλας τὰς καλλιτεκνίας τῶν ἀνθρώπων. Καὶ μακάριοι ὄντες καθ᾿ ἑαυτοὺς διὰ τὴν ἐνάρετον καὶ θεοφιλῆ αὑτῶν γνώμην, πολλῷ μᾶλλον μακαριώτεροι ἔγιναν, διὰ τὴν ἀσύγκριτον χάριν καὶ θείαν τεκνογονίαν, ὁποῦ ἠξιώθησαν. Ἐπειδὴ ἀπὸ τὴν ἐδικήν τους Θυγατέρα, ἤτοι τὴν ᾀειπάρθενον Μαριάμ, κατεδέχθη νὰ γεννηθῇ ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ.
Μὲ ποῖον δὲ τρόπον ἡ Ἄννα ἐκατάγετο ἀπὸ τὴν Βασιλικὴν φυλὴν τοῦ Δαβίδ, τώρα θέλει τὸ φανερώσει ὁ λόγος μὲ συντομίαν. Εἰκοστὸς τρίτος ἀπὸ τὸ γένος τοῦ Δαβὶδ εὑρίσκεται ὁ Ματθάν, (ἢ ἀκριβέστερον εἰπεῖν εἰκοστὸς ἕβδομος, κατὰ τὴν γενεαλογίαν τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ματθαίου). Οὗτος λοιπὸν λαβὼν γυναῖκα Μαρίαν τὴν ἐκ τῆς φυλῆς τοῦ Ἰούδα καταγομένην, ἐγέννησεν υἱὸν τὸν Ἰακώβ, τὸν πατέρα Ἰωσὴφ τοῦ Μνήστορος, καὶ τρεῖς θυγατέρας, Μαρίαν, Σοβήν, καὶ Ἄνναν. Καὶ ἡ μὲν Μαρία, γεννᾷ Σαλώμην τὴν μαῖαν· ἡ δὲ Σοβή, γεννᾷ τὴν Ἐλισάβετ· ἡ δὲ Ἄννα, γεννᾷ τὴν Θεοτόκον. Ὥστε ὁποῦ ἡ Σαλώμη, ἡ Ἐλισάβετ, καὶ ἡ Θεοτόκος εἶναι, ἔγγοναι μὲν τοῦ Ματθάν, καὶ Μαρίας τῆς γυναικὸς αὐτοῦ, πρῶται δὲ ἐξάδελφαι ἀναμεταξύ των.[1] (Περὶ τῆς Γεννήσεως τῆς Θεοτόκου ὅρα εἰς τὴν Σάλπιγγα, εἰς τὸν Μηνιάτην, καὶ εἰς τὴν Ἀποστολικὴν Σαγήνην, καὶ λόγους εὑρήσεις ἁπλοϊκούς.)
***
Οἱ Ἅγιοι Ῥοῦφος καὶ Ῥουφιανὸς ξίφει τελειοῦνται.
Κλίνων ἑαυτὸν Ῥουφιανὸς τῷ ξίφει,
Μένω σέ φησι Ῥοῦφε, μὴ μέλλῃς, ἕπου.
***
Ὁ Ἅγιος Μάρτυς Σεβῆρος ξίφει τελειοῦται.
Ἕτοιμός εἰμι πρὸς τὸ πᾶν οἴσειν πάθος,
Σεβῆρος εἶπε· καὶ τί πρός με τὸ ξίφος;
***
Ὁ Ἅγιος Ἀρτεμίδωρος πυρὶ τελειοῦται.
Ἀρτεμίδωρος ὡς καθάλλεσθαι σθένει,
Καὶ τοῦ πυρὸς φλέγοντος ἔργῳ δεικνύει.
***
Διήγησις περὶ ἀγάπης πάνυ ὠφέλιμος.
Λύειν τὸ μῖσος σπουδάσωμεν ἐνθάδε.
Ἐκεῖσε καὶ γάρ, τοῦτο ἐργῶδες λύειν.
Ἕνας Ἱερεὺς καὶ ἕνας εὐλαβὴς Διάκονος ἔχοντες ἀναμεταξύ των ἀγάπην, τὴν ὑπὸ Θεοῦ πεφιλημένην, ἐκ δαιμονικῆς συνεργίας ἔπεσον εἰς μῖσος καὶ ἔχθραν, καὶ ἔμειναν εἰς πολὺν καιρὸν ἀφιλίωτοι. Ἐπειδὴ δὲ ἠκολούθησε νὰ ἀποθάνῃ ὁ Ἱερεὺς εἰς τὸ μῖσος αὐτό, διὰ τοῦτο ὁ Διάκονος ἐλυπεῖτο ἀπαρηγόρητα, πῶς δὲν ἐπρόφθασε νὰ διαλύσῃ τὴν ἔχθραν ἐν ὅσῳ ἔζη ὁ Ἱερεύς. Ὅθεν ἐξομολογηθεὶς τὸ συμβεβηκὸς εἰς μερικοὺς Πατέρας διακριτικούς, ἐπαρακινήθη παρ’ αὐτῶν νὰ ὑπάγῃ εἰς ἕνα ἐρημίτην Μοναχόν, καὶ νὰ φανερώσῃ τὴν ὑπόθεσιν. Ὁ δὲ Διάκονος μὲ μεγάλην προθυμίαν ἐπεριπάτει εἰς τοὺς ἐρημικωτέρους τόπους, ζητῶντας τὸν Ἰατρὸν τῆς πληγῆς του.
Καὶ λοιπὸν εὑρίσκει ἕνα Γέροντα, καὶ φανερόνοι εἰς αὐτὸν τῆς μνησικακίας τὸ πάθος, καὶ ζητεῖ ἀπὸ αὐτὸν πληροφορίαν τῆς συγχωρήσεως τῆς τοιαύτης του ἁμαρτίας. Ὁ δὲ Γέρωντας εἶπε πρὸς αὐτόν. Ἀδελφέ, ὅποιος μὲ πίστιν ζητεῖ, ἐκεῖνος καὶ εὑρίσκει. Καὶ ὅποιος κρούει προθύμως, εἰς ἐκεῖνον καὶ ἡ Θύρα ἀνοίγεται, κατὰ τὴν ἀψευδῆ τοῦ Κυρίου ἀπόφασιν. Ὅθεν καὶ εἰς ἐσένα, ἀγαπητέ, θέλει χαρίσει ὁ Κύριος τὴν λύσιν τοῦ ζητήματός σου, ἀνίσως καὶ μὲ πόνον καρδίας ζητῇς. Πλὴν κατὰ τὸ παρόν, πήγαινε ἐκεῖθεν, ὅπου ἦλθες. Καὶ ὅταν ἔλθῃ ἡ νύκτα, πήγαινε εἰς τὴν μεγάλην Ἐκκλησίαν,[2] καὶ πρὸ τοῦ ἀκόμη νὰ ὑπάγῃ τινὰς εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, σὺ στάσου εἰς τὰς ὡραίας πύλας τοῦ Ναοῦ. Καὶ ὅποιος ἔλθῃ πρῶτος νὰ ἔμβῃ εἰς αὐτάς, ἐκεῖνον πίασαι, καὶ χαιρέτισον ἀπὸ μέρους μου, δοὺς εἰς αὐτὸν καὶ τὸ βουλλωμένον τοῦτο γράμμα. Καὶ ἐξάπαντος ἀπὸ ἐκεῖνον θέλει γένῃ εἰς ἐσένα, ἡ βεβαία τοῦ σφάλματός σου διόρθωσις.
Τότε ὁ Διάκονος πηγαίνει κατὰ τὸ μεσονύκτιον εἰς τὸν Ναὸν τῆς Ἁγίας Σοφίας, καὶ στέκει εἰς τὰς ἔξω πόρτας τοῦ νάρθηκος. Καὶ παρευθὺς ἐφάνη ὁ δηλωθεὶς ὑπὸ τοῦ Γέροντος θεῖος ἐκεῖνος ἄνθρωπος. Τὸν ὁποῖον χαιρετίσας ὁ Διάκονος, ἔδωκεν εἰς αὐτὸν τὸ γράμμα τοῦ Γέροντος. Ἐξομολογεῖται δὲ καὶ τὴν περὶ τοῦ μίσους ὑπόθεσιν. Ὁ δὲ θεῖος ἐκεῖνος ἄνθρωπος, ὀξὺς ὢν εἰς τὸν νοῦν, ἐστοχάσθη, πῶς αὐτὴ εἶναι μία θεία οἰκονομία. Διὰ τοῦτο ἄρχισε νὰ δακρύῃ καὶ νὰ ταπεινόνεται λέγων. Ποῖος εἶμαι ἐγὼ ὁ ἐλάχιστος διὰ νὰ τολμήσω τὸ τοιοῦτον μέγα ἐπιχείρημα; Ὅμως θαρρῶντας εἰς τὰς εὐχὰς τοῦ ἁγίου Γέροντος, ὁποῦ σὲ ἀπέστειλε, θέλω τολμήσω εἰς τὰ ὑπὲρ δύναμιν. Καὶ λοιπόν, καθὼς ἐστέκετο ἔμπροσθεν εἰς τὰς κλεισμένας πόρτας τοῦ Ναοῦ, ἐσήκωσε τὰ χέριά του εἰς τὸν Οὐρανόν, καὶ γονατίσας, καὶ τὴν κεφαλήν του εἰς τὸ ἔδαφος τοῦ Ναοῦ ἀκουμβίσας, κρυφομιλῶντας ἐπροσηύχετο εἰς τὸν Θεόν. Καὶ μετὰ ὀλίγον ἐσηκώθη ἐπάνω καὶ εἶπεν. Ἄνοιξον εἰς ἡμᾶς τὴν θύραν τοῦ ἐλέους σου Κύριε. Καὶ ὢ τοῦ θαύματος! παρευθὺς αἱ ἔξω πόρται τοῦ Νάρθηκος ἄνοιξαν ἀπὸ λόγου των. Καὶ ἐμβαίνωντας μέσα ὁμοῦ μὲ τὸν Διάκονον, ἐστάθησαν εἰς τὴν αὐλὴν τοῦ Νάρθηκος. Ἀπὸ ἐκεῖ δὲ πάλιν, ἐπῆγαν ἕως εἰς τὰς ἀργυρᾶς πόρτας τοῦ Ναοῦ. Τότε ὁ Ἱερὸς ἐκεῖνος ἄνθρωπος λέγει πρὸς τὸν Διάκονον. Ἐδῶ στάσου καὶ παρεμπρὸς μὴν ὑπάγῃς.
Ἐκεῖ λοιπὸν πάλιν εἰς τὰ κατώφλια ποιήσας τὴν συνήθη προσκύνησιν ὁ θαυμάσιος ἐκεῖνος, ἤνοιξε καὶ τὰς πόρτας ἐκείνας. Ὅταν δὲ ἐμβῆκεν εἰς τὸν Ναόν, ἐδέχετο εἰς τὸν ἑαυτόν του ἕνα παράδοξον θέαμα. Διατὶ ἄνωθεν ἀπὸ τὴν σκέπην τοῦ Ναοῦ καταβᾶσα μία φωτεινὴ λυχνία εἰς τὴν κεφαλὴν τοῦ θαυμαστοῦ ἐκείνου, ἐν ταυτῷ καὶ τὸν Ναὸν ὅλον ἐφώτιζε, καὶ ὅπου ἐκεῖνος ἐπήγαινεν, ἐκεῖ ἠκολούθει καὶ ἡ λυχνία. Ὅταν δὲ ἔφθασεν εἰς τὸ Ἅγιον Βῆμα, ἔκλινε καὶ ἐκεῖ τὴν κεφαλήν του καὶ ἐπροσευχήθη. Ἔπειτα ἥσυχα εὐγῆκεν ἔξω εἰς τὸν Διάκονον, καὶ εὐθὺς πάλιν ὅλαι αἱ πόρται ἐκλείσθησαν ἀπὸ λόγου των.
Τότε ὁ Διάκονος ἔγινεν ὅλος ἔμφοβος καὶ ἀγωνιῶν. Κατεπλάγη γὰρ καὶ δὲν ἐτόλμα νὰ πλησίασῃ τελείως εἰς τοιοῦτον Θαυμαστὸν Ἄνδρα, ἐπειδὴ καὶ εἶχε τὸ πρόσωπον δεδοξασμένον καὶ λαμπρόν, ὡς πρόσωπον Ἀγγέλου. Ὅθεν καὶ μὲ τοὺς λογισμοὺς παλαίωντας ἔλεγε. Μήπως ὁ φαινόμενος οὗτος εἶναι Ἄγγελος, καὶ ὄχι ἄνθρωπος; Ταύτην δὲ τὴν πάλην τῶν λογισμῶν, γνωρίσας μὲ τὸ διορατικὸν Πνεῦμα ὁ διορατικώτατος ἐκεῖνος ἀνήρ, πρὸς τὸν Διάκονον λέγει. Τί πολεμῆσαι δι’ ἐμένα, καὶ ταράττεσαι ἀπὸ τοὺς λογισμούς σου ὦ ἄνθρωπε; Πίστευσον, ὅτι καὶ ἐγὼ ἄνθρωπος εἶμαι χοϊκός, σύνθετος ἀπὸ ψυχὴν καὶ σῶμα, ὡς καὶ οἱ λοιποὶ ἄνθρωποι. Εἰμὶ δὲ τὸ ἐπάγγελμα Χαρτουλάριος μιᾶς εὐαγοῦς οἰκίας, καὶ ἐκ τοῦ ἐπαγγέλματος τούτου, λαμβάνω τὰ πρὸς τὴν ζωὴν ἀναγκαῖα. Ἀλλ᾿ ὅμως ἡ τὰ πᾶντα καλῶς κυβερνῶσα τοῦ Θεοῦ Πρόνοια, συνειθίζει πολλαῖς φοραῖς νὰ ἐνεργῇ διὰ τῶν εὐτελῶν, μεγάλα θαυμάσια.
Πλὴν ἀδελφέ, ἂς ὑπάγωμεν διὰ τὴν προκειμένην ὑπόθεσίν σου. Καὶ λοιπὸν πηγαίνοντες καὶ οἱ δύω εἰς τὸ παζάρι, ἔφθασαν τὸν ἐκεῖ εὑρισκόμενον Ναὸν τῆς Θεοτόκου. Ἐκεῖ δὲ πάλιν προσευξάμενος, ἄνοιξε διὰ τῆς προσευχῆς του τὰς πόρτας, καὶ ἐμβῆκεν εἰς τὸν Ναόν. Καὶ ἀφ᾿ οὗ ἔφθασεν εἰς τὸ Ἅγιον Βῆμα, τὴν συνήθη εὐχὴν ποιήσας, εὐγῆκε πάλιν εἰς τὸν Διάκονον, φωνάζοντα μὲ θαυμασμὸν τὸ, Κύριε ἐλέησον. Καὶ πάλιν αἱ πόρται ἐκλείσθησαν ἀπὸ λόγου των.
Ἔπειτα πηγαίνουν εἰς τὸν ἐν Βλαχέρναις Ναόν. Τόσον δὲ ὀγλίγωρα ἐπεριπάτουν, καθὼς ἐδιηγήθη αὐτὸς ὁ ἴδιος Διάκονος, ὥστε ὁποῦ, οὐδὲ πέτασμα πουλίου ἐδύνετο νὰ συγκριθῇ μὲ τὴν ἐκείνων ὀγλιγωρότητα. Φθάσας λοιπὸν εἰς τὰς πόρτας, εὐθὺς ἤνοιξε καὶ ἐκείνας διὰ τῆς προσευχῆς του. Ὅταν δὲ ἔφθασεν εἰς τὰς πόρτας τοῦ Ναοῦ, μέσα εἰς τὸν ὁποῖον ἦτον ἡ Κιβωτὸς ἡ ἔχουσα τὴν τιμίαν Ζώνην τῆς Θεοτόκου, τότε ὁ Ἱερὸς Χαρτουλάριος βρέχωντας τὸ πρόσωπόν του ἀπὸ δάκρυα, ἔστησε τὸν Διάκονον εἰς τὰς ῥηθείσας πόρτας, καὶ ἐπαρήγγειλεν εἰς αὐτὸν νὰ βλέπῃ προσεκτικὰ ἐκείνους, ὁποῦ ἐμβαίνουν εἰς τὸν Ναόν. Προσευχηθεὶς δὲ κατὰ τὸ σύνηθες εἰς τὸ κατώφλιον, παρευθὺς ἀνοίχθησαν καὶ ἐκεῖναι. Τότε ἐμβαίνωντας εἰς τὸν Ναόν, καὶ φθάσας εἰς τὸ μέσον αὐτοῦ, ἔκλινε τὰ γόνατα εἰς τὸ ἔδαφος, καὶ θερμοτέραν ἐποίησε προσευχήν. Ὁ δὲ Διάκονος ἔξω στεκόμενος εἰς τὴν σκάλαν τῆς πόρτας τοῦ Ναοῦ, καὶ βλέπωντας, ἔγινεν ἔκθαμβος. Εἶδε γὰρ καθαρῶς ὡσὰν ἕνα Διάκονον, ὁποῦ εὐγῆκεν ἀπὸ τὸ Ἅγιον Βῆμα κρατοῦντα εἰς τὰς χεῖρας Θυμιατήριον, καὶ θυμιάζοντα ὅλον τὸν Ναόν. Μετὰ δὲ ὀλίγην ὥραν εἶδεν ὡσὰν τινὰς κληρικούς, οἵτινες ἐφόρουν στολὴν Ἱερατικὴν πολλὰ λαμπράν. Ὕστερα δὲ ἀπὸ τούτους, εἶδεν ἄλλο τάγμα Ἱερέων φωτεινόν, οἵτινες ἀφ’ οὗ ἐμβῆκαν, ἐστάθησαν εἰς δύω χορούς, καὶ ἔψαλλον ἕνα μέλος πολλὰ γλυκὺ καὶ Θαυμάσιον. Ἀπὸ τὸ μέλος δὲ ἐκεῖνο, ἄλλον λόγον δὲν ἐδυνήθη νὰ καταλάβῃ ὁ Διάκονος, πάρεξ μόνον τὸ, Ἀλληλούϊα.
Ὁ δὲ Θαυμαστὸς Χαρτουλάριος, ἀφ᾿ οὗ ἐτελείωσε τὴν προσευχήν του, εὐγῆκεν ἔξω καὶ λέγει εἰς τὸν Διάκονον. Ἀδελφέ, ἔμβα ἀνεμποδίστως εἰς τὸν Ναόν, καὶ βλέπωντας τὸν ἀριστερὸν χορὸν τῶν Ἱερέων, στοχάσου ἂν ἐκεῖ στέκηται ὁ Ἱερεὺς ἐκεῖνος, μὲ τὸν ὁποῖον ἔμεινας ἀφιλίωτος. Τότε ἐμβαίνωντας μὲ φόβον καὶ τρόμον ὁ Διάκονος, καὶ στοχασθεὶς εἰς τὸν ἀριστερὸν χορὸν καθὼς ἐπροστάχθη, εὐγῆκεν ἔξω πρὸς τὸν ἄνθρωπον τοῦ Θεοῦ, καὶ λέγει. Δὲν ἐδυνήθηκα νὰ γνωρίσω ἐκεῖ, τὸν Ἱερέα ἐκεῖνον, μὲ τὸν ὁποῖον εἶχον τὴν ἔχθραν. Τότε λέγει τῷ Διακόνῳ ὁ ἐπίγειος ἐκεῖνος ἄγγελος. Ἔμβα πάλιν εἰς τὸν Ναόν, καὶ βλέπε εἰς τὸν δεξιὸν χορόν. Ὁ δὲ Διάκονος ποιήσας τὸ προσταχθέν, ἐγνώρισε ἐκεῖ τὸν ζητούμενον Ἱερέα.
Ὅθεν εὐγῆκεν ἔξω καὶ ἀνήγγειλε τοῦτο πρὸς τὸν Θεῖον Ἄνδρα, ὅστις εἶπε πρὸς τὸν Διάκονον. Ἐὰν γνωρίζῃς καλῶς, ὅτι αὐτὸς εἶναι ὁ παρὰ σοῦ ζητούμενος Ἱερεύς, πήγαινε καὶ εἰπὲ αὐτῷ. Νικήτας ὁ Χαρτουλάριος στέκει ἔξω καὶ σὲ προσκαλεῖ. Καὶ παρευθὺς ὁ Διάκονος πηγαίνωντας, ἐπίασε τὸν ζητούμενον Ἱερέα ἀπὸ τὴν δεξιὰν χεῖρα, καὶ ἐκβάλλει αὐτὸν ἔξω. Τοῦτον δὲ ἰδὼν ὁ Θαυμάσιος ἐκεῖνος, λέγει πρὸς αὐτὸν μὲ πραεῖαν φωνήν. Κύριε Πρεσβύτερε, φιλιώσου μὲ τὸν ἀδελφόν, ἐπειδὴ καὶ δὲν ἐπρόφθασες νὰ φιλιωθῇς, ὅταν ἤσουν ἀκόμη ζωντανός. Τότε λοιπὸν ὁ Ἱερεὺς καὶ ὁ Διάκονος κλίναντες καὶ οἱ δύω τὰ γόνατα, καὶ ποιήσαντες ἕνας πρὸς τὸν ἄλλον μετάνοιαν, ἐφιλήθηκαν, καὶ οὕτω τὴν ἔχθραν διέλυσαν. Καὶ ὁ μὲν Ἱερεύς, ἐμβῆκε πάλιν εἰς τὸν Ναόν, καὶ ἐστάθη εἰς τὸν τόπον του ἐν τῷ χορῷ. Ὁ δὲ τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος, πέρνωντας τὸν Διάκονον, εὐγῆκεν ἔξω. Καὶ ποιήσας προσευχὴν εἰς τὸ κατώφλιον, ἔκαμε νὰ κλεισθοῦν πάλιν αἱ πόρται μὲ Θείαν δύναμιν.
Ἀφ᾿ οὗ δὲ ἐπεριπάτησε μὲ τὸν Διάκονον ὀλίγον διάστημα, ἐστάθη εἰς ἕνα τόπον, καὶ λέγει πρὸς αὐτόν. Ἀδελφέ, σῴζων σῶσον τὴν σεαυτοῦ ψυχήν. Εἰς δὲ τὸν ἅγιον Γέροντα, ὁποῦ σὲ ἀπέστειλε πρὸς τὴν ἐδικήν μου εὐτέλειαν, εἰπέ, ὅτι ἡ καθαρότης τῶν εὐχῶν σου, καὶ ἡ παρρησία, ὁποῦ ἔχεις εἰς τὸν Θεόν, αὐτὴ ἐδυνήθη νὰ ἀναστήσῃ καὶ νεκρόν, διὰ νὰ κάμῃ διαλλαγὴν καὶ εἰρήνην μὲ τὸν ἀδελφόν του, χωρὶς ἐγὼ νὰ συνεργήσω εἰς τοῦτο ὁλότελα. Ταῦτα εἰπὼν ὁ τρισμακάριστος ἄνθρωπος ἐκεῖνος, ἄφαντος ἔγινεν ἀπὸ τοὺς ὀφθαλμοὺς τοῦ Διακόνου. Ὁ δὲ Διάκονος προσκυνήσας τὸν τόπον, εἰς τὸν ὁποῖον ἐστέκοντο οἱ Ἱεροὶ Πόδες τοῦ θείου ἀνδρός, ἐπεριπάτησεν ὅλος ἔκθαμβος τὸ ἐπίλοιπον διάστημα τῆς ὁδοῦ. Καὶ ἐλθὼν πρὸς τὸν ἀποστείλαντα ἐρημίτην, ἐφανέρωσεν εἰς αὐτὸν ὅλα, ὅσα εἶδε καὶ ἤκουσε. Ταῦτα δὲ ἐδιηγήθη καὶ εἰς ἐμένα[3] ὁ ἴδιος αὐτὸς Διάκονος, πληροφορῶν μὲ ὅρκους τὰ λεγόμενα, ὅτι ἔχουσιν οὕτω, καθὼς καὶ ἐδῶ ἐγράφησαν, εἰς δόξαν τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ ἡμῶν. Ἀμήν.
***
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Ἀθανάσιος, ὁ ἐν Θεσσαλονίκῃ μαρτυρήσας ἐν ἔτει ͵αψοδ΄ [1774], δι᾿ ἀγχόνης τελειοῦται.
Ἀθανασίῳ ἀγχόνη ὤφθη κλίμαξ,
Δι’ ἧς ἀνῆλθεν οὐρανοῦ εἰς τὸ πλάτος.[4]
Ταῖς τῶν σῶν Ἁγίων πρεσβείαις Χριστὲ ὁ Θεὸς ἐλέησον ἡμᾶς.
**
[1] Ἐντεῦθεν συνάγεται, ὅτι ὁ ἐκ τῆς Θεοτόκου γεννηθεὶς Κύριος, καὶ ὁ ἐκ τῆς Ἐλισάβετ γεννηθεὶς Πρόδρομος, ἦτον δεύτεροι ἐξάδελφοι. Ὀρθῶς δὲ γράφεται ἐν τοῖς Μηναίοις καὶ τῷ τετυπωμένῳ Συναξαριστῇ, ὅτι ἡ Ἐλισάβετ καὶ ἡ Σαλώμη ἦτον ἀνεψιαὶ τῆς Ἄννης, ὡς θυγατέρες τῶν ἀδελφῶν αὐτῆς, τῆς Μαρίας λέγω καὶ τῆς Σοβῆς.
Σημείωσαι, ὅτι εἰς τὴν Γέννησιν τῆς Θεοτόκου λόγους πανηγυρικοὺς ἔχουσιν Ἀνδρέας ὁ Κρήτης τρεῖς, ὧν τοῦ μὲν ἑνὸς ἡ ἀρχὴ ἔστιν αὕτη· «Πάλιν ἑορτὴ καὶ πάλιν πανήγυρις». Τοῦ δὲ ἑτέρου· «Εἰ μετρεῖται γῆ σπιθαμῇ». Τοῦ δὲ ἄλλου· «Ἀρχὴ μὲν ἑορτῆς». Θεόδωρος ὁ Στουδίτης, οὗ ἡ ἀρχή· «Λαμπρῶς πανηγυρίζει». Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, οὗ ἡ ἀρχή· «Πᾶς μὲν καιρὸς ἐπιτήδειος». Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, οὗ ἡ ἀρχή· «Δεῦτε πᾶντα τὰ ἔθνη». Σῴζονται δὲ αὐτοὶ ἐν τῇ Λαύρᾳ, ἐν τῷ Κοινοβίῳ τοῦ Διονυσίου καὶ ἐν τῇ Ἱερᾷ Μονῇ τοῦ Βατοπαιδίου. Ἐν τῷ ἕκτῳ δὲ Πανηγυρικῷ τῆς αὐτῆς Μονῆς τοῦ Βατοπαιδίου σῴζεται εἷς λόγος διαλαμβάνων περὶ γεννήσεως καὶ ἀνατροφῆς τῆς Θεοτόκου, οὗ ἡ ἀρχή· «Ἐχρῆν ἀληθῶς τὴν Παρθένον». Ἀλλὰ καὶ ὁ Μεταφραστὴς λόγον εἰς τὸ Γενέσιον τῆς Θεοτόκου, ὅστις σῴζεται ἐν τῇ Ἱερᾷ Μονῇ τῶν Ἰβήρων. Ἐν δὲ τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ σῴζεται καὶ τέταρτος λόγος τοῦ Ἀνδρέου Κρήτης, οὗ ἡ ἀρχή· «Ἄλλοι μὲν ἄλλας ἑορτῶν ὑποθέσεις». Ἔχει δὲ ἐγκώμιον εἰς αὐτὴν καὶ Φώτιος ὁ Πατριάρχης, καὶ Λέων ὁ Σοφός. Σημείωσαι δὲ ὅτι, εἰς τὴν Γέννησιν τῆς Θεοτόκου ἐμελούργησε κανόνας ὀκτωήχους καὶ ἰδιόμελα ὡραιότατα ὁ σοφολογιώτατος διδάσκαλος κὺρ Χριστοφόρος, ὁ κατὰ τὴν Ἱερὰν Σκήτην τοῦ Τιμίου Προδρόμου τὸν ἀσκητικὸν δίαυλον διατρέχων.
[2] Ἐκ τούτου συμπεραίνεται, ὅτι ὁ Ἱερεὺς καὶ ὁ Διάκονος οὗτοι, ἐν Κωνσταντινουπόλει εὑρίσκοντο, ἢ καὶ Κωνσταντινουπολῖται ἦτον. Καθότι ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία, ἥτις ἦτον ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίας, τῆς μεγαλιτέρας ἁπασῶν τῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει ἐκκλησιῶν, ἀφ’ ἧς μέχρι σήμερον ἔλαβε τὴν ἐπωνυμίαν τὸ τῆς Κωνσταντινουπόλεως Πατριαρχεῖον, νὰ λέγεται Μεγάλη Ἐκκλησία: αὐτή, λέγω, ἐν Κωνσταντινουπόλει εὑρίσκετο. Ὁ Ναὸς γὰρ τῆς Ἁγίας Σοφίας, οὐ μόνον Μεγάλη Ἐκκλησία κατ’ ἐξοχὴν ἐλέγετο διὰ τὸ μέγεθος, καὶ διότι θρόνος ἦν τῶν Πατριαρχῶν, ἀλλὰ καὶ διότι οἱ βασιλεῖς τῆς Κωνσταντινουπόλεως μητέρα ἐκάλουν αὐτήν. Ὅθεν ὁ Ἰουστινιανὸς ἐν τῇ γ΄ Ἰουστινιανείῳ Νεαρᾷ γράφει περὶ αὐτῆς: «Τὴν τῆς ἡμετέρας βασιλείας Μητέρα». (Ὅρα σελ. 426 τῆς Γεωγραφίας τοῦ Μελετίου.)
[3] Οὗτος φαίνεται νὰ ἦτον, Μαυρίκιος ὁ Διάκονος τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, ὁ τὰ Συναξάρια συλλέξας καὶ συγγραψάμενος. Ὅστις καὶ τὴν διήγησιν ταύτην συνέγραψε, καθὼς τὴν ἐδιηγήθη αὐτῷ ὁ φιλιωθεὶς μὲ τὸν Ἱερέα Διάκονος.
[4] Τούτου τὸ Μαρτύριον ὅρα ἐν τῷ Νέῳ Μαρτυρολογίῳ.
Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης, Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005.