Ο χάλκινος όφις και η Γέννησις του Χριστού

Πολλά, πάρα πολλά χρόνια περιπλανιόταν ο λαός του Ισραήλ στην έρημο μετά την έξοδό του από την γη της Αιγύπτου με επί κεφαλής τον θεόπτη προφήτη Μωυσή.

Κύριος ο Θεός έτρεφε τον λαό Του με το θεόσταλτο μάννα. Ήταν δύσκολος ο δρόμος αυτός μέσα στην έρημο. Με πολύ δυσκολία έβρισκαν νερό να πιουν. Και άρχισε ο λαός του Ισραήλ να γογγύζει στον Θεό και τον Μωυσή, γιατί τους ξεσήκωσε από την Αίγυπτο. Και άναψε η οργή του Θεού εναντίον του λαού του Ισραήλ εξ αιτίας του γογγυσμού τους και τους τιμώρησε σκληρά.

Με διαταγή Του ήλθε ένα μεγάλο πλήθος δηλητηριωδών φιδιών, τα οποία τους δάγκωναν με αποτέλεσμα χιλιάδες άνθρωποι να πεθαίνουν. Να το θυμόμαστε και εμείς αυτό, πόσο φοβερό και ολέθριο πράγμα είναι να γογγύζει κανείς στον Θεό.

Ο λαός, τρομοκρατημένος από τα φίδια, ικέτευε τον Μωυσή να προσευχηθεί στον Θεό να απαλλαγεί από την σκληρή αυτή τιμωρία. Ο Κύριος τούς σπλαχνίστηκε και διέταξε τον Μωυσή να φτιάξει ένα μεγάλο χάλκινο φίδι και να το βάλει σ’ ένα κοντάρι που έμοιαζε με σταυρό, «Όποιος δαγκώνεται από κάποιο φίδι και κοιτάξει με ελπίδα αυτό το χάλκινο όφι δεν θα πεθάνει αλλά θα ζήσει», είπε ο Κύριος.

Ο Μωυσής κατασκεύασε από χαλκό ένα μεγάλο φίδι και το έβαλε πάνω σ’ ένα κοντάρι όμοιο με σταυρό. Αυτό αποτελούσε μία ολοκάθαρη προτύπωση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, ο οποίος σώζει από το θάνατο της αμαρτίας όλους αυτούς, που με βαθειά πίστη στρέφονται σ’ Αυτόν και με δάκρυα προσκυνούν το σταυρό Του, με τον οποίο έσωσε τον κόσμο στον φοβερό Γολγοθά. Αυτός εβάσταξε το υπερβολικά μεγάλο βάρος των αμαρτιών όλου του κόσμου επάνω στο σταυρό.

Σκεφθείτε ποιος, όχι μόνο από τους θνητούς ανθρώπους αλλά ακόμα και από τις επουράνιες ασώματες αγγελικές δυνάμεις, θα μπορούσε να βαστάξει τις αμαρτίες όλου του κόσμου και να μην ισοπεδωθεί από αυτές. Ποιος; παρά μόνος Εκείνος, τον Οποίο ακαταπαύστως υμνούν όλες οι επουράνιες δυνάμεις, κράζοντας σ’ Αυτόν: Ἅγιος ὁ Θεός, Ἅγιος Ἰσχυρός, Ἅγιος Ἀθάνατος! Ποιος παρά μόνο εκείνος, τον Οποίο στον πανηγυρικό εκείνο ύμνο «Μεθ᾿ ἡμῶν ὁ Θεός, γνῶτε ἔθνη καὶ ἡττάσθε, ὅτι μεθ᾿ ἡμῶν ὁ Θεός», ονομάζει η Εκκλησία «Θεὸ ἰσχυρό, Ἐξουσιαστή, Ἄρχοντα εἰρήνης». Ο όφις, τον οποίο έφτιαξε ο Μωυσής και έβαλε σε ξύλο όμοιο με σταυρό, κατασκευάστηκε από χαλκό, επειδή τα παλαιά εκείνα χρόνια ο χαλκός εθεωρείτο ο ισχυρότερος από όλα τα μέταλλα. Μήπως γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο ο χάλκινος όφις υπήρξε η προτύπωση του κρεμασμένου επάνω στο σταυρό Σωτήρα του κόσμου;

Δεν ήταν μόνο μία η φορά που ο Θεός τιμώρησε τον λαό του Ισραήλ εξαιτίας του γογγυσμού. Και άλλες δύο φορές κατά την διάρκεια των σαράντα ετών, κατά την οποία ο λαός περιπλανιόταν στην έρημο, ξέσπασε ο Θεός οργισμένος εναντίον του σκληροτράχηλου και χοντροκέφαλου λαού. Ήταν τόσο μεγάλη η οργή του Θεού, ώστε ήθελε να εξολοθρέψει τελείως όλον αυτόν τον λαό και να δημιουργήσει από τον Μωυσή ένα άλλο πιστό λαό. Μόνο μετά τις ικεσίες του μεγάλου Μωυσή δεν πραγματοποίησε ο Θεός το σχέδιο Του.

Πρώτη φορά αυτό έγινε στο Όρος Σινά, όπου ο Μωυσής έλαβε από τον Θεό το θεόγραφο νόμο. Σαράντα μέρες και σαράντα νύχτες βρισκόταν ο Μωυσής πάνω στο όρος. Ο λαός έχασε την υπομονή του και είπε στον Ααρών, τον αδελφό του Μωυσή, να κατασκευάσει ένα χρυσό μοσχάρι. Αυτό το μοσχάρι το ονόμασαν θεό, ο οποίος τους έβγαλε από την Αίγυπτο και τον αληθινό Θεό τον αρνήθηκαν.

Δεύτερη φορά αιτία της οργής του Θεού ήταν η ανταρσία των Κορέ, Δαθάν και Αβιρών και της ομάδας τους, που επαναστάτησαν εναντίον του προφήτη Μωυσή και του αδελφού του Ααρών. Αυτή η ανταρσία ήταν ανταρσία εναντίον του ίδιου του Θεού, ο οποίος επέλεξε τον Μωυσή να εκτελέσει το θέλημά Του στο λαό του Ισραήλ. Αυτό το αμάρτημα είχε σχεδόν ίδιο βάρος με την προσκύνηση του χρυσού μόσχου στο όρος Σινά, επειδή δεν υπάρχει αμαρτία μεγαλύτερη από την εξέγερση εναντίον του Θεού και των εντολών Του.

Αν ο Μέγας Θεός διά των πρεσβειών του προφήτη Μωυσή τρεις φορές λυπήθηκε τον σκληροτράχηλο και χοντροκέφαλο λαό του Ισραήλ, αυτό δεν σημαίνει ότι οι πρεσβείες των μεγάλων αγίων ενώπιον του Θεού μπορούν να μεταβάλλουν τα σχέδια και τις αποφάσεις Του. Αυτά είναι δυνατόν να αλλάζουν. Όμως ας μην τολμήσει κανένα τολμηρό και βλάσφημο στόμα να πει, ότι το θείο θέλημα είναι ασταθές.

Ο Θεός μας είναι η ζωντανή αγάπη, όπως μας το αποκάλυψε ο μέγας απόστολος Ιωάννης ο Θεολόγος στην πρώτη καθολική επιστολή του. Όμως Αυτός είναι και ο Ήλιος της Δικαιοσύνης. Και αυτό, που στους αναιδείς ανθρώπους μπορεί να φανεί αστάθεια της θείας βουλήσεως, στην πραγματικότητα είναι, είτε ταυτόχρονη, είτε διαδοχική φανέρωση των δύο αυτών μεγάλων γνωρισμάτων του Θεού, της απέραντης αγάπης του και της ακριβούς δικαιοσύνης Του. Και το καλύτερο παράδειγμα γι’ αυτήν την περίπτωση είναι η διήγηση για το χάλκινο φίδι.

Ο σκληροτράχηλος λαός, ο οποίος γόγγυσε ενώπιον του Θεού, τιμωρήθηκε σκληρά με τα φίδια, όπως το απαιτούσε η δικαιοσύνη του Θεού. Αμέσως όμως τον κάλυψε το τεράστιο κύμα της ασύλληπτης αγάπης Του, επειδή το χάλκινο φίδι αποτελούσε προτύπωση του ασύγκριτα μεγάλου γεγονότος, της σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους από την εξουσία του διαβόλου και από τον αιώνιο θάνατο της αμαρτίας και της ανομίας, διά του Υιού του Θεού, του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.

Ας αφήσουμε τώρα τον σκληροτράχηλο λαό του Ισραήλ σ’ αυτό τον φοβερό αλλά ταυτόχρονα και μακάριο τόπο, όπου υψώθηκε ο χάλκινος όφις. Για πολλά ακόμα χρόνια θα περιπλανάται αυτός ο λαός στην έρημο της Αραβίας. Ας τον αφήσουμε για άλλα χίλια χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων ο λαός αυτός, αν και έφτασε στη Γη της Επαγγελίας, δεν έπαψε να παροργίζει τον Θεό, εγκαταλείποντάς Τον και λατρεύοντας θεούς των εθνών, τον Βάαλ και την Αστάρτη. Ας τον αφήσουμε και μέχρι την Βαβυλώνια αιχμαλωσία, και από την σκοτεινή ιστορία αυτού του απίστου λαού, ας πάμε στη γεμάτη χάρη νέα εποχή, αρχή της οποίας υπήρξε το μεγάλο γεγονός της Γεννήσεως του Χριστού, το οποίο εορτάζουμε σήμερα.

Δεν λησμόνησε ο Θεός, ο οποίος ποτέ δεν ανακαλεί το λόγο Του, το χάλκινο φίδι, το οποίο ύψωσε μπροστά στα μάτια όλου του κόσμου και το οποίο αποτελούσε την προτύπωση της σωτηρίας της ανθρωπότητας από τον αιώνιο θάνατο δια της αμαρτίας.

Ας πάρουμε, αδελφοί μου, μία βαθιά ανάσα, διαβάζοντας στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο τα λόγια του ίδιου του Κυρίου μας Ιησού Χριστού:

«Καὶ καθὼς Μωϋσῆς ὕψωσε τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον. Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον. Οὐ γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ εἰς τὸν κόσμον ἵνα κρίνῃ τὸν κόσμον, ἀλλ’ ἵνα σωθῇ ὁ κόσμος δι’ αὐτοῦ» (Ιω. 3, 14-17).

Μετά απ’ αυτή τη μεγάλη επαγγελία ας στρέψουμε το βλέμμα μας σ’ ένα άλλο σημείο, στην πρώτη καθολική επιστολή του αποστόλου Ιωάννου, όπου διαβάζουμε τον χαρμόσυνο ευαγγελικό λόγο του:

«Ἐν τούτῳ ἐφανερώθη ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἐν ἡμῖν, ὅτι τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἀπέσταλκεν ὁ Θεὸς εἰς τὸν κόσμον ἵνα ζήσωμεν δι᾿ αὐτοῦ. ἐν τούτῳ ἐστὶν ἡ ἀγάπη, οὐχ ὅτι ἡμεῖς ἠγαπήσαμεν τὸν Θεόν, ἀλλ᾿ ὅτι αὐτὸς ἠγάπησεν ἡμᾶς καὶ ἀπέστειλε τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἱλασμὸν περὶ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν» (Α΄ Ιω. 4, 9-10).

Γι’ αυτή την μεγάλη και λαμπρότατη γιορτή των Χριστουγέννων προετοιμαστήκαμε με νηστεία σαράντα ημερών, κατά τη διάρκεια της οποίας ακούσαμε πολλές φορές τους ευλογημένους και χαρμόσυνους ειρμούς του κανόνα των Χριστουγέννων. Ας σταθούμε λίγο στον πρώτο και ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε το νόημά του:

«Χριστὸς γεννᾶται, δοξάσατε· Χριστὸς ἐξ ουρανῶν, ἀπαντήσατε».

Γεννιέται ο Θεάνθρωπος Χριστός και κατεβαίνει στη γη, δοξαζόμενος από τους αγγέλους. Είναι έτοιμος να πατήσει στη γη… Ας τρέξουμε να Τον συναντήσουμε.

«Χριστὸς ἐπὶ γῆς, ὑψώθητε».

Τώρα το θείο βρέφος βρίσκεται ήδη στη φάτνη σ’ ένα σπήλαιο της Βηθλεέμ. Με μεγάλη χαρά και αγαλλίαση ας υψωθούμε με το πνεύμα και τον νου μας στους ουρανούς.

«Ἄσατε τῷ Κυρίῳ, πᾶσα ἡ γῆ, καὶ ἐν εὐφροσύνη, ἀνυμνήσατε λαοί, ὅτι δεδόξασται».

Πιστεύουμε ότι τη χαρά της Γεννήσεως του Χριστού με ένα τρόπο ακατανόητο για μας, την αισθάνεται και όλη η κτήση. Μαζί με τους βοσκούς και τους μάγους ας προσκυνήσουμε και εμείς το θείο βρέφος και ας Του προσφέρουμε ως δώρο τις γεμάτες πίστη και σεβασμό καρδιές μας. Με τα ίδια μας τα χέρια ας Του προσφέρουμε μετά φόβου και αγάπης τις καρδιές μας για να μας δοξάσει και Αυτός στη ζωή την αιώνια, της οποίας δεν θα υπάρχει τέλος. Αμήν.

Αγίου Λουκά Αρχιεπισκόπου Κριμαίας, Λόγοι και Ομιλίες Τόμος Α΄, εκδόσεις Ορθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη, 2014