Κυριακή της τελικής κρίσης (ΙΙΙ)
Σήμερα μπαίνουμε στην τελευταία εβδομάδα πριν τη Μ. Σαρακοστή· απαρνούμαστε το κρέας για οχτώ εβδομάδες. Και την ίδια στιγμή μνημονεύουμε την τελική κρίση. «Μνημονεύουμε», δηλαδή «θυμόμαστε» την τελική κρίση. Πόσο σημαντική είναι μια τέτοια ορολογία! Διότι συνήθως δεν μνημονεύουμε ένα μελλοντικό γεγονός, δεν θυμόμαστε κάτι που ακόμα δεν έχει γίνει. Όμως η παραδοξότητα αυτής της έκφρασης είναι απολύτως αναγκαία, αν θέλουμε να ψηλαφίσουμε την αλήθεια. Ο ίδιος ο Χριστός, που μας λέει ότι κάποια μέρα θα επανέλθει μαζί με τους αγίους αγγέλους και θα «καθίσει πάνω σε θρόνο δοξασμένο» και θα συναχθούν μπροστά Του «πάντα τα έθνη» της γης, ο Ίδιος έχει πει, προβλέποντας το θάνατό Του στο Σταυρό, «έφτασε η ώρα που ο κόσμος αυτός θα κριθεί» (Ιωάν. 12, 31).
Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε το μυστήριο της Εξομολόγησης, δεν μπορούμε να συλλάβουμε το νόημα της μετάνοιας, αν δεν αντιληφθούμε ότι ήδη από την ημέρα της Σταύρωσης, η τελική κρίση είναι παρούσα στο «ἐνθάδε», όπως ακριβώς και η μέλλουσα Βασιλεία του Θεού είναι «ἐν τῷ μέσῳ ἡμῶν» από την ημέρα ήδη της Πεντηκοστής. Όταν μοιραζόμαστε τη θεία Κοινωνία, παίρνουμε μέρος στο εσχατολογικό Δείπνο του μέλλοντος αιώνος. Κι όταν προσερχόμαστε στο μυστήριο της Εξομολόγησης, δεν στεκόμαστε μπροστά στον ιερέα ή στην εικόνα του Χριστού, αλλά ενώπιον του τρομερού θρόνου του Κριτού, η εικόνα του οποίου, μας έρχεται από τα βάθη των Εσχάτων και αποκαλύπτεται στο τώρα.
Για να εισέλθουμε στην ουσία της χριστιανικής πίστης, πρέπει να μάθουμε να εγκαταλείπουμε την τρισδιάστατη οπτική του πεπερασμένου χρόνου αυτού του κόσμου. Στον κόσμο εκείνο που ο Χριστός μάς εισάγει, η παρούσα πραγματικότητα της ζωής μας είναι μπολιασμένη με την αιωνιότητα. Κάθε χρονική στιγμή ξανοίγεται στην αιωνιότητα. Όλα τα πράγματα έχουν γίνει ένα και αποκαλύπτονται μέσα σε ένα διαρκές «τώρα».
Όμως υπάρχει μία ακόμα πτυχή της σημερινής ευαγγελικής περικοπής, η οποία θα μας διαφύγει, αν δεν διευρύνουμε τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα. Στο σημερινό ευαγγέλιο ο Χριστός δύο φορές λέει: «Αφού ελεήσατε έναν από τους άσημους αδελφούς μου, εμένα ελεήσατε». Τι σημαίνει αυτό; Έχει τόσο ταυτιστεί ο Χριστός με τον φτωχό, τον άρρωστο, τον πεινασμένο, τον φυλακισμένο, ώστε ό,τι κάνουμε σ’ αυτούς ή γι’ αυτούς, να είναι, για τη δική Του λογική, κάτι που κάνουμε ή δεν κάνουμε στον Ίδιο; Έχει ταυτιστεί ο Χριστός με το φτωχό, με τον τρόπο που εμείς ταυτιζόμαστε ενδεχομένως μαζί του;
Το πραγματικό νόημα των λόγων αυτών του Χριστού θα μας διαφύγει, αν δεν επεκτείνουμε τη σκέψη μας στο βάθος τους. Διότι ο Υιός του Θεού, ο αιώνιος Λόγος του Θεού, αποτελεί την εσώτερη δομή κάθε υπαρκτού. Οτιδήποτε υπάρχει, έχει τη ρίζα της ύπαρξης και της μορφής του στον Υιό του Θεού. Το διαμάντι και το σμαράγδι μας μιλούν για το Θεό· η βελανιδιά και το τριαντάφυλλο μας μιλούν για το Θεό· το λιοντάρι και η φάλαινα μας μιλούν για το Θεό – καθετί εκφράζει το Λόγο του Θεού· και πάνω απ’ όλα, ο άνθρωπος είναι που εκφράζει, έστω ατελώς, το Λόγο του Θεού. Μόνο εμείς έχουμε πλασθεί «κατ’ εικόνα Θεού» με την απόλυτη έννοια.
Οπότε, όταν ο Χριστός λέει: «αφού ελεήσατε έναν από τους άσημους αδελφούς μου, εμένα ελεήσατε», κυριολεκτεί απόλυτα. Δεν συμπονά απλά τους φτωχούς ο Θεός· δεν επιλέγει απλά να ταυτιστεί μαζί τους· δεν επιδιώκει να μας κάνει να φανταστούμε ότι, με κάποιο τρόπο μπορούμε να δούμε στο πρόσωπό τους το δικό Του πρόσωπο. Όχι. Η σάρκα του Λόγου του Θεού αποτέλεσε, ευθύς εξ αρχής, την εσώτερη δομή κάθε υπαρκτού. Καθετί Τού είναι γνωστό όχι απλά έξωθεν, αλλά έσωθεν. Σε τέτοιο μάλιστα βαθμό, που πάντοτε Εκείνος θα μας γνωρίζει καλύτερα απ’ ότι εμείς γνωρίζουμε τον εαυτό μας. Κι έτσι, όταν αντικρίζουμε τα βάθη μιας ανθρώπινης ύπαρξης -κάθε ανθρώπινης ύπαρξης- αντικρίζουμε τον Χριστό, την ίδια τη σάρκα του Λόγου του Θεού ο Οποίος διαφέρει από μας μόνο στο ότι το πρόσωπο του Χριστού είναι και το δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδας. Γι’ αυτό και δεν μας ξενίζει η φράση που χρησιμοποιούσαν οι ασκητές της ερήμου στην Αίγυπτο: «ο αδελφός μου, ο Θεός μου».
Το σημερινό ευαγγέλιο μας καλεί να πάρουμε την πίστη μας στα σοβαρά. Μας καλεί να ανακαλύψουμε στο πρόσωπο του διπλανού μας -και κάθε ανθρώπινου όντος- το αντικείμενο της πιο εντεταμένης μας προσοχής και φροντίδας. Στην πραγματικότητα, καμιά ανθρώπινη ύπαρξη δεν είναι τόσο μακριά μας, όσο ο Χριστός. Και ο Χριστός είναι περισσότερο κοντινός μας κι από τον ίδιο μας τον εαυτό.
Αυτό είναι το μέτρο που θα μας κρίνει: έχουμε άραγε ανακαλύψει τον Χριστό στο πρόσωπο των άλλων; Και αυτή μας η ανακάλυψη συνεπάγεται, άραγε, την ανακάλυψη της δικής σωτηρίας;
Βασίλειος Όσμπορν Επίσκοπος Σεργκίεβο, Φως Χριστού: Στο μονοπάτι της Μ. Σαρακοστής, επιμέλεια-μετάφραση Βασίλης Αργυριάδης, 3η έκδ., Αθήνα, Εν πλω, 2006.