Τα Εισόδια της Θεοτόκου
Η δεύτερη μεγάλη Θεομητορική εορτή είναι η είσοδος της Θεοτόκου στο Ναό του Θεού στην Ιερουσαλήμ, όταν ήταν πολύ μικρή, και μνημονεύεται στις 21 Νοεμβρίου. Όπως και για τη Γέννησή Της, έτσι και για τα Εισόδια της Θεοτόκου δεν βρίσκουμε απευθείας βιβλική ή ιστορική αναφορά. Αλλά, όπως και η Γέννηση, έτσι και τα Εισόδια είναι μια εορτή γεμάτη με σημαντικά πνευματικά νοήματα για τον χριστιανό πιστό.
Τα κείμενα της ακολουθίας αναφέρουν ότι η Μαρία οδηγήθηκε από τους γονείς της, όταν ήταν μικρό κορίτσι ακόμα, στο ναό, για να μεγαλώσει εκεί μαζί με τις παρθένες κόρες που ήταν αφιερωμένες στην υπηρεσία του Κυρίου, μέχρι να έρθουν σε ηλικία να αρραβωνιαστούν και να παντρευτούν. Σύμφωνα με την παράδοση της Εκκλησίας η Μαρία έγινε επίσημα δεκτή από την κοινότητα του Ναού, που είχε επικεφαλής τον πρεσβύτερο Ζαχαρία, τον πατέρα του Ιωάννη του Προδρόμου. Οδηγήθηκε στον ιερό τόπο και εκεί την έθρεφαν οι άγγελοι, για να γίνει η ίδια «ἁγία τῶν ἁγίων» του Θεού, ιερό και ναός του θείου παιδιού που θα γεννιόταν από εκείνη.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο 44ος Ψαλμός, που διαβάζεται εκτενώς στις ακολουθίες τις εορτής, απετέλεσε σημαντική έμπνευση για τον εορτασμό της αφιέρωσης της Παναγίας στην υπηρεσία του Θεού στο Ναό των Ιεροσολύμων.
«Ἄκουσον, θύγατερ, καὶ ἴδε καὶ κλῖνον τὸ οὖς σου καὶ ἐπιλάθου τοῦ λαοῦ σου καὶ τοῦ οἴκου τοῦ πατρός σου· καὶ ἐπιθυμήσει ὁ βασιλεὺς τοῦ κάλλους σου, ὅτι αὐτός ἐστι Κύριός σου, καὶ προσκυνήσεις αὐτῷ. Καὶ θυγάτηρ Τύρου ἐν δώροις· τὸ πρόσωπόν σου λιτανεύσουσιν οἱ πλούσιοι τοῦ λαοῦ. Πᾶσα ἡ δόξα τῆς θυγατρὸς τοῦ βασιλέως ἔσωθεν, ἐν κροσσωτοῖς χρυσοῖς περιβεβλημένη, πεποικιλμένη. Ἀπενεχθήσονται τῷ βασιλεῖ παρθένοι ὀπίσω αὐτῆς, αἱ πλησίον αὐτῆς ἀπενεχθήσονταί σοι· ἀπενεχθήσονται ἐν εὐφροσύνῃ καὶ ἀγαλλιάσει, ἀχθήσονται εἰς ναὸν βασιλέως. Ἀντὶ τῶν πατέρων σου ἐγενήθησαν υἱοί σου· καταστήσεις αὐτοὺς ἄρχοντας ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν. Μνησθήσομαι τοῦ ὀνόματός σου ἐν πάσῃ γενεᾷ καὶ γενεᾷ· διὰ τοῦτο λαοὶ ἐξομολογήσονταί σοι εἰς τὸν αἰῶνα καὶ εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος» (Ψαλμ. 44,11-18).
Η Ορθόδοξη Εκκλησία εκλαμβάνει τα λόγια του ψαλμού, ως προφητεία για την Παναγία Θεοτόκο. Σύμφωνα με το κατά Λουκάν ευαγγέλιο που διαβάζεται στην Παννυχίδα κάθε Θεομητορικής εορτής, η ίδια η Παρθένος Μαρία μιλάει και λέει τα ακόλουθα λόγια:
«Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου τὸν Κύριον καὶ ἠγαλλίασε τὸ πνεῦμά μου ἐπὶ τῷ Θεῷ τῷ σωτῆρί μου, ὅτι ἐπέβλεψεν ἐπὶ τὴν ταπείνωσιν τῆς δούλης αὐτοῦ. Ἰδοὺ γὰρ ἀπὸ τοῦ νῦν μακαριοῦσί με πᾶσαι αἱ γενεαί. Ὅτι ἐποίησέ μοι μεγαλεῖα ὁ δυνατός καὶ ἅγιον τὸ ὄνομα αὐτοῦ, καὶ τὸ ἔλεος αὐτοῦ εἰς γενεὰς γενεῶν τοῖς φοβουμένοις αὐτόν» (Λουκ. 1,46-50).
Το κύριο θέμα της εορτής των Εισοδίων της Θεοτόκου, το οποίο επαναλαμβάνεται πολλές φορές στις ακολουθίες, είναι ότι η Παναγία μπαίνει στο Ναό για να γίνει η ίδια ο ζωντανός ναός του Θεού, εγκαινιάζοντας έτσι την Καινή Διαθήκη, στην οποία εκπληρώθηκαν οι προφητείες της Παλαιάς ότι η κατοικία του Θεού είναι με τον άνθρωπο και ότι η μοναδική κατάλληλη κατοικία για τη Θεία παρουσία, είναι η ανθρώπινη ψυχή.
Στον Εσπερινό αναγινώσκεται το τεσσαρακοστό κεφάλαιο της Εξόδου, για την κατασκευή του Σκηνώματος, μαζί με τα χωρία από το Α’ βιβλίο των Βασιλειών και τις προφητείες του Ιεζεκιήλ. Κάθε ένα από αυτά τα αναγνώσματα τελειώνει με την ίδια ακριβώς φράση: «ἰδοὺ πλήρης δόξης ὁ οἶκος τοῦ Κυρίου» (Έξοδ. 40,35 Α΄ Βασιλειῶν 8,11 Ιεζ. 44,4).
Για μία ακόμα φορά τα αναγνώσματα της Παλιάς Διαθήκης ερμηνεύονται ως σύμβολα της Μητέρας του Θεού. Η «δόξα τοῦ Κυρίου» αναφέρεται στη Μητέρα του Χριστού και «πληροῖ» την ίδια και όλους τους ανθρώπους μετά από αυτήν, τους «ἀκούοντες τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ καὶ φυλάσσοντες αὐτόν» (Λουκ. 11,27-28), όπως διακηρύσσει το Ευαγγέλιο της εορτής. Το αποστολικό ανάγνωσμα της θείας Λειτουργίας επίσης διακηρύσσει ακριβώς το ίδιο θέμα (Εβρ. 9,1-7).
Έτσι κατά την εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου στο Ναό πανηγυρίζουμε το τέλος του υλικού ναού της Ιερουσαλήμ, ως κατοικίας του Θεού. Όταν η μικρή Παρθένος Μαρία εισέρχεται στο Ναό, η εποχή του Ναού τελειώνει και το «προοίμιο τῆς εὐδοκίας τοῦ Θεοῦ» κάνει την εμφάνισή του. Σε αυτή την εορτή πανηγυρίζουμε -στο πρόσωπο της Μητέρας του Χριστού- το ότι και εμείς είμαστε οίκος και σκήνωμα του Κυρίου.
π. Θωμάς Χόπκο, Δόγμα και λατρεία Βασικό εγχειρίδιο για την ορθόδοξη πίστη, Τόμος: 1ος, Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήνα, 2014