Γιατὶ πολεμοῦμε

Τὰ τέκνα τῆς Ἑλλάδας ὑπερασπίζουνται τὄνομά τους. Πολεμοῦν γιὰ νὰ διατηρήσουν τὴν τιμὴ νὰ λέγουνται Ἕλληνες. Ἂν τὸ νὰ στερηθεῖ κανεὶς τὸ πατρωνυμικό του ὄνομα, εἴτε γιατὶ τὸ βεβήλωσαν οἱ πράξεις του εἴτε γιατὶ τὸ μαύρισε ἡ κακὴ ὤρα, εἶναι ἡ μεγαλήτερη συμφορά, τὸ νὰ χάσει κανεὶς τὸ δικαίωμα νάκούει στὄνομα τοῦ ἔθνους του εἶναι ἀβάσταχτη νύχτα, εἶναι ὁ θάνατος μέσα στὴν ἱστορικὴ ζωή. Ὥρα εἶναι λοιπὸν νὰ γυρίσουμε τὰ μάτια στὴν περιουσία ποὺ σηκωθήκαμε νὰ ὑπερασπιστοῦμε, ὥρα εἶναι νἀκούσουμε τὴν καρδιά μας ὅταν πονεῖ κι ἀγάλλεται γιὰ τὴν Ἑλλάδα καὶ νὰ ἐκφράσουμε μὲ τὸ λόγο τὸ χτυποκάρδι της.

Δὲν εἶναι μιὰ ἔννοια γεωγραφικῆς, οἰκονομικῆς ἢ πολιτικῆς τάξης. Δὲν ὑπάγεται στὶς κατηγορίες τοῦ καιροῦ. Δὲν εἶναι πράμα περιορισμένο κ᾿ ἐξαρτημένο ἀπὸ τὶς περιστάσεις. Εἶναι Ἰδέα. Ὅταν λέμε κι ὅταν ἀκοῦμε Ἑλλάδα, Ἕλληνας, ἑλληνικός, ἡ συνείδησή μας φωτίζεται άπὸ ἡλιόλουστους οὐρανούς, ὅπου κυκλοφοροῦν αἰώνιες μορφές, αἰώνια σύμβολα, αἰώνια ὑποδείγματα. Ἀρκεῖ νὰ βάλεις κοντὰ στὶς ἀκέραιες τοῦτες ἔννοιες τὶς λέξεις ἑλληνίζων, ἑλληνιστικός, ἑλληνοειδής, γιὰ νὰ σοῦ γίνει φανερὴ ἡ μεγάλη κι ἀγεφύρωτη ἀπόσταση ποὺ χωρίζει καθετὶ ποὖναι ἑλληνικὸ ἀπ᾿ ὅ,τι δὲν εἶναι.

Ἡ ὑπέρτατη τιμὴ νὰ λεγόμαστε Ἕλληνες μᾶς κληροδοτήθηκε ἀπὸ τριῶν χιλιετηρίδων ἱστορικὴ ζωὴ. Μέσα στὸν καιρὸ τοῦτο, ἀθάνατοι πατέρες στήσαν πρὸς αἰώνιον ὑποδειγματισμὸ τῆς οἰκουμένης ὅ,τι ἄφθαρτο καὶ ἀνυψωτικὸ ἀξιώθηκε νὰ πραγματοποιήσει ὁ ἄνθρωπος ἐπὶ γῆς. Ὅ,τι ἡ ἄνθρώπινη μνήμη ἀναπολεῖ στὶς εὐδαίμονες ὧρες τοῦ εἴδους, ἀπὸ τὴ φιλοσοφία, τὴν ποίηση, τὴν τέχνη, τὴν ἱστορία, κι ἀκόμα ὅ,τι ἐπικαλεῖται στὶς κρίσιμες ὧρες του, παραδείγματα ἀντρείας, αὐτοθυσίας καὶ καρτερίας, τοῦτο εἶναι ἑλληνικό. Πουθενὰ τοῦ κόσμου τὸ χῶμα ποὺ πατοῦν ἢ καλλιεργοῦν οἱ ἄνθρωποι δὲν τὸ δίεδραμε συχνότερα καὶ διαρκέστερα τὸ Πνεῦμα, ἡ σπιθόβολη Ἄνοιξη τῆς αἰώνιας νεότητας ποὺ ἀπόδειξαν διὰ τοῦ ἱστορικοῦ τους βίου οἱ Ἕλληνες. Κάθε τοπωνυμία τῆς ἱερῆς αὐτῆς γῆς εἶναι κι ἀπὸ ἕνα σύμβολο, εἶναι μιὰ δέσμη ἀχτίνες. Πουθενὰ τοῦ κόσμου ὁ πεπαιδευμένος ἄνθρωπος δὲν ἀναπολεῖ συχνότερα, στὸ ἄκουσμα τῶν ὁδοσήμων ποὺ διατρέχει, ὑψηλότερα κλέη τοῦ πνεύματος, διαρκέστερες μορφὲς τοῦ θεωρητικοῦ στοχασμοῦ, τῆς ποίησης καὶ τῆς τέχνης.

Τὶς μέρες τοῦτες τοῦ ὄψιμου φθινόπωρου ποὺ θυμίζουν τὶς μέρες τῆς Ἀνάστασης, στὶς πάμφωτες ὧρες ποὺ καὶ τὰ ἐρείπια γιορτάζουν τὴν ἀντρεία τῶν Ἑλλήνων, ἀξίζει νὰ καθίσει κανεὶς σὲ μιὰ πέτρα, κοντὰ στὴν ἀρχαία τσουκνίδα, καὶ φέρνοντας ἕνα γῦρο τὸ βλέμμα νὰ πεῖ μὲ τὄνομά τους τὰ πράματα ὣς τὴν ἄκρη τοῦ ὁρίζοντα. Ἡ Ἀκρόπολη, ἡ Σαλαμίνα, ἡ Ἐλευσίνα, ἡ Αἴγινα, μιὰ ἀπὸ τὶς λέξεις τοῦτες φτάνει νἀναπηδήσει στὴ συνείδηση γιὰ νὰ τρικυμίσει τὸ αἷμα μας ἡ λαύρα τῆς θυσίας. Αὐτὴ εἶναι ἡ γῆ μας. Οἱ παιᾶνες ποὺ καλέσαν τοὺς Ἕλληνες στὸν ἀγώνα κατὰ τῶν βαρβάρων, ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους χρόνους ἴσαμε χθές, εἶναι μιλημένοι καὶ τραγουδησμένοι στὴ γλῶσσα ποὺ τραγουδοῦν σήμερα στὰ Ἠπειρωτικὰ βουνὰ καὶ στὰ καράβια μας τὰ τέκνα τῆς Ἑλλάδας. Ἡ Ἑλλάδα εἶναι μιά. Τὴν αἰώνια αὐτὴ μητέρα, τὴ θεοτρόφο καὶ ἱερή, αὐτὴν ὑπερασπιζόμαστε.

Π. Πρεβελάκης
Διευθυντὴς Καλῶν Τεχνῶν
τοῦ Ὑπουργείου Ἐθνικῆς Παιδείας

Παντελής Πρεβελάκης, Γιατὶ πολεμοῦμε, Νέα Εστία, τεύχος 334, 15 Νοεμβρίου 1940, σελ. 1380.