Οι άγιοι πατέρες για τη νηστεία
«… γνώριζα καλά ότι όλο το γένος των χριστιανών, μοναχοί δηλαδή και λαϊκοί, κάθε πιστός υποδέχεται το καλό της νηστείας κατά την αγία και πρώτη εβδομάδα των νηστειών με θερμή προθυμία, και καθένας επιθέτει στον τράχηλό του τον ζυγό της με τη θέλησή του, και δεν υπάρχει κανείς, ούτε από εκείνους που αδιαφορούν τελείως για τη σωτηρία τους και πολιτεύονται με αφοβία και περιφρόνηση Θεού, που ν’ απορρίπτει το νόμο της νηστείας εκείνη την εβδομάδα… Σας παρακαλώ και σας ικετεύω στο όνομα του Ιησού Χριστού να προσέχετε τον εαυτό σας και ο καθένας να φρονεί τη σωφροσύνη και να μη φρονεί διαφορετικά από ότι πρέπει να φρονεί…».
Άγιος Συμεών ο νέος Θεολόγος
***
«Παλαιά, πολλοί Χριστιανοί προσέρχονταν στα μυστήρια χωρίς καμιά προετοιμασία, και μάλιστα την εποχή που ο Χριστός τα συνέστησε. Αντιλαμβανόμενοι, λοιπόν, οι πατέρες τη βλάβη που προκαλούσε η έλλειψη προπαρασκευής, αφού συγκεντρώθηκαν, καθιέρωσαν σαράντα ημέρες νηστείας, προσευχής, ακροάσεως του θείου λόγου, συνάξεων, ώστε, αφού, καθαρθούμε όλοι από τα πάθη μας με κάθε προσοχή και επιμέλεια και με προσευχές και ελεημοσύνες και νηστείες και αγρυπνίες και δάκρυα και με εξομολόγηση και με όλα τ’ άλλα, να προσέλθωμε με καθαρή κατά το δυνατό συνείδηση».
Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
***
«Πρέπει και ημείς, αδερφοί μου, οι ευσεβείς χριστιανοί, να νηστεύωμεν πάντοτε, μα περισσότερον την Τετράδη, διότι επουλήθηκε ο Κύριος και την Παρασκευή διατί εσταυρώθη. Ομοίως, έχομε χρέος να νηστεύωμεν και τες άλλες Τεσσαρακοστές, καθώς εφώτισε το Άγιον Πνεύμα τους αγίους Πατέρας της Εκκλησίας μας και μας έγραψαν δια να νηστεύωμεν, να νεκρώνωμεν τα πάθη, ταπεινώνωμεν τη σάρκα, το σώμα, όπου είναι ένας λύκος, ένα γουρούνι, ένα θηρίον, ένα λιοντάρι… Φυλάγετε αυτές τις τέσσερες Τεσσαρακοστές, χριστιανοί μου;… Αν είσθε χριστιανοί, πρέπει να τες φυλάγετε, μάλιστα την Μεγάλην Τεσσαρακοστή».
Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός
***
«… την αληθινή νηστεία να επιδείξομε, την αποχή δηλαδή από τα κακά. Γιατί αυτό είναι νηστεία. Επειδή η αποχή από τα φαγητά γι’ αυτό μας έχει παραδοθεί, για να χαλιναγωγήσει τη δύναμη της σάρκας και να κάνει τον ίππο των επιθυμιών μας πειθαρχικό». Επίσης, αυτός που νηστεύει: «πρέπει να είναι ανώτερος από τα χρήματα, να δείχνει μεγάλη γενναιοδωρία στην ελεημοσύνη και να διώχνει από την ψυχή του κάθε κακία προς τον πλησίον».
Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
***
«Aν έχομε πίστη τι χρειάζεται η νηστεία;» «Χρειάζεται, γιατί και η νηστεία μαζί με την πίστη προσφέρει πολύ μεγάλη δύναμη. Γιατί χαρίζει μεγάλη ευσέβεια και φιλοσοφημένη σκέψη και μεταβάλλει τον άνθρωπο σε άγγελο, ώστε να μπορεί να αγωνίζεται εναντίον των πονηρών ασωμάτων δυνάμεων. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να το κάνει μόνη της η νηστεία, αλλά χρειάζεται και προσευχή και μάλιστα η προσευχή είναι πρώτη. Αυτός που νηστεύει είναι ανάλαφρος και έχει φτερά και προσεύχεται με άγρυπνο πνεύμα και σβήνει τις πονηρές επιθυμίες και εξευμενίζει το Θεό και ταπεινώνει την ψυχή που υπερηφανεύεται».
Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
***
«H νηστεία είναι βία φύσεως και περιτομή των ηδονών του λάρυγγος, εκτομή της σαρκικής πυρώσεως, εκκοπή των πονηρών λογισμών, απελευθέρωσις από μολυσμούς ονείρων, καθαρότης προσευχής, φωτισμός της ψυχής, διαφύλαξις του νου, διάλυσις της πωρώσεως, θύρα της κατανύξεως, ταπεινός στεναγμός, χαρούμενη συντριβή, σταμάτημα της πολυλογίας, αφορμή ησυχίας, φρουρός της υπακοής, ελαφρότης του ύπνου, υγεία του σώματος, πρόξενος της απαθείας, άφεσις των αμαρτημάτων, θύρα και απόλαυσις του παραδείσου».
Άγιος Ιωάννης Σιναΐτης
Λόγος περί γαστριμαργίας
***
«Η νηστεία είναι μητέρα και της εξαιρετικής υγείας… Ποιος μπορούμε να πούμε ότι ζει περισσότερο απολαυστικά; Εκείνος που τρώει λάχανα και είναι υγιής και δεν παθαίνει τίποτα δυσάρεστο ή εκείνος που διαθέτει πλούσιο τραπέζι και είναι γεμάτος από άπειρες αρρώστιες… Είναι γλυκύς και ευχάριστος ο καιρός της νηστείας, η πνευματική άνοιξη των ψυχών, η αληθινή γαλήνη των λογισμών. Καταπραΰνει τα κύματα των αλόγων επιθυμιών. Απομακρύνει από τη σκέψη μας την τρικυμία των παθών… Είναι η γαλήνη των ψυχών μας, το στόλισμα και η ευπρέπεια των γερόντων, η παιδαγωγός των νέων, ο δάσκαλος των συνετών και σωφρόνων… Είναι η τροφή της ψυχής».
Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
***
«Η νηστεία μας κάνει ικανούς να βλέπομε νοερώς τον πνευματικό αέρα μέσα μας, όπου δεν ανατέλλει, αλλά μόνιμα λάμπει ο άδυτος ήλιος Χριστός ο Θεός μας… Αυτά αδερφοί μου δεν είναι δυνατό να γίνουν ούτε σε μια μέρα, ούτε σε μια εβδομάδα, αλλά σε πολύ χρόνο και με πολύ κόπο και πόνο, ανάλογα με την πρόθεση και προαίρεση του καθενός, και, ακόμη, ανάλογα με το μέτρο της πίστεως και της καταφρονήσεως των πραγμάτων που φαίνονται και νοούνται. Και όχι μόνο με αυτά, αλλά και ανάλογα με τη θέρμη της αδιάλειπτης μετανοίας και αυτής της συνεχούς εργασίας μέσα στο κρυφό ταμείο της ψυχής, κατορθώνονται συντομώτερα ή βραδύτερα με τη δωρεά και τη χάρη του Θεού, και, χωρίς νηστεία, από κανένα δεν κατέστη ποτέ δυνατό να επιτευχθεί κάτι, ούτε απ’ αυτά ούτε από τις άλλες αρετές. Διότι η νηστεία είναι η αρχή και θεμέλιο κάθε πνευματικής εργασίας».
Άγιος Συμεών ο νέος Θεολόγος
***
«Η νηστεία της εκκλησίας μας δεν έχει καμιά σχέση με τη δίαιτα για την κομψότητα του σώματος… Η μανιώδης φροντίδα των συγχρόνων για το σώμα, η τόσο πολυέξοδη και πολυμέριμνη, δε θα υπήρχε, αν τηρούνταν πιστά ο κανόνας της Εκκλησίας μας περί των νηστειών».
Μητροπολίτης Καστοριάς Σεραφείμ
***
«Κάποτε ο Άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης, όταν ήταν νέος, αρρώστησε βαριά και οι γιατροί μ’ επιμονή του ζητούσαν να σταματήσει τη νηστεία. Εκείνος απαντούσε ότι θα έκανε κάτι τέτοιο μόνον εάν του το επέτρεπε η μητέρα του. Εκείνη όμως δεν έδωσε την άδεια να καταλύσει. Δεν συνήθιζε ποτέ τέτοιες υποχωρήσεις».
«Όταν το σώμα είναι βαρύ από πολλά φαγητά, κάνει το νου δειλό και δυσκίνητο· ενώ, όταν ατονεί από την μεγάλη εγκράτεια, κάνει το θεωρητικό μέρος της ψυχής να γίνεται σκυθρωπό και να αποφεύγει τους λόγους. Πρέπει, λοιπόν να κανονίζομε τις τροφές ανάλογα με την κατάσταση του σώματος, ώστε όταν είναι υγιές να χαλιναγωγείται, όπως πρέπει, και όταν είναι άρρωστο να περιθάλπεται με μέτρο. Γιατί δεν πρέπει να ατονεί στο σώμα ο αγωνιστής, αλλά να έχει την απαραίτητη αντοχή για τον αγώνα, ώστε και οι σωματικοί κόποι να συμβάλλουν ανάλογα στην κάθαρση της ψυχής».
Άγιος Διάδοχος Φωτικής
Λόγος ασκητικός χωρισμένος σε 100 πρακτικά κεφάλαια
Κάλλιστος Ware, Καθ’ οδόν, 1η έκδ., Αθήνα, Ακρίτας, 2010