Ὅταν ἔλθῃ ὁ Υἱὸς τοῦ Ἀνθρώπου
Κυριακή των Απόκρεω
Το Σάββατο που προηγείται αυτής της Κυριακής είναι ιδιαιτέρως αφιερωμένο στους κεκοιμημένους πιστούς. Είναι προφανής ο σύνδεσμος ανάμεσα σ’ αυτή την ανάμνηση και στην ανάμνηση της Τελικής Κρίσεως, που είναι και το θέμα της Κυριακής αυτής.
Όπως και κατά την προηγούμενη Κυριακή, η νηστεία αποτελεί δευτερεύον θέμα της σημερινής Θείας Λειτουργίας. Σήμερα είναι η Κυριακή των Απόκρεω, διότι για τελευταία ημέρα επιτρέπεται η κατανάλωση κρέατος. Από τη Δευτέρα θα πρέπει, εάν μπορούμε, να απέχουμε από το κρέας μέχρι το Πάσχα. Αντιθέτως, επιτρέπεται το γάλα, το βούτυρο και το τυρί όλες τις ημέρες της εβδομάδας αυτής, περιλαμβανομένων και της Τετάρτης και της Παρασκευής.
Διαβάζουμε στη Λειτουργία ένα απόσπασμα από την Α΄ προς Κορινθίους Επιστολή Παύλου (8:8-13 και 9:1-2), στο οποίο ο απόστολος λέει ουσιαστικά το εξής: Το να φάμε ή να μη φάμε κρέας είναι αφ’ εαυτού αδιάφορο. Αυτή όμως η ελευθερία που έχουμε δεν πρέπει να γίνει σκάνδαλο και λίθος προσκόμματος για τους αδύνατους. Ένας άνθρωπος, που πιστεύει στον Αληθινό Θεό και όχι στα είδωλα, μπορεί να φάει, κατά συνείδηση, τη σάρκα των ζώων που προέρχεται από τις ειδωλολατρικές θυσίες. Αν όμως ένας αδύνατος στην πίστη αδελφός θεωρεί ότι υπάρχει σ’ αυτή την πράξη ένα είδος ανάμειξης στη λατρεία των ειδώλων, αξίζει να απέχουμε από το κρέας αυτό, σεβόμενοι τη συνείδησή του, για τους οποίους «Χριστὸς ἀπέθανεν». Παρομοίως και κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, εμπνεόμενοι από τα λόγια του αποστόλου, εάν εκτιμήσουμε ότι έχουμε σοβαρούς λόγους να μη νηστέψουμε ή να νηστέψουμε λιγότερο, θα αποφύγουμε καθετί που θα μπορούσε να σκανδαλίσει την «ἀσθενοῦσα» συνείδηση κάποιου αδελφού μας.
Η ευαγγελική περικοπή (Ματθ. 25:31-46) περιγράφει την Τελική Κρίση. Όταν έλθει ο Υιός του Ανθρώπου με όλη τη δόξα Του, με τους αγγέλους Του, τότε όλα τα έθνη θα συνταχθούν γύρω από τον θρόνο Του. Εκείνος θα χωρίσει τα πρόβατα από τα ερίφια, βάζοντας τους δικαίους στα δεξιά Του και τους αμαρτωλούς στα αριστερά Του. Θα καλέσει να εισέλθουν στη Βασιλεία του Πατρός Του εκείνους που Τον έθρεψαν, Τον έντυσαν, Τον επισκέφτηκαν όταν Τον είδαν υπό την ανθρώπινη μορφή όσων είναι φτωχοί, φυλακισμένοι, ασθενείς. Θα αποκλείσει από τη Βασιλεία εκείνους που θα έχουν ενεργήσει διαφορετικά. Η περιγραφή αυτή της Κρίσεως περιέχει προφανώς κάποιο συμβολισμό. Θα εκφέρουμε εμείς την κρίση για τον εαυτό μας, ανάλογα με το αν εκουσίως συνταχθήκαμε με τον Θεό ή τον απορρίψαμε. Και θα είναι η αγάπη που θα μας τοποθετήσει ανάμεσα στα πρόβατα και η απουσία της αυτή που θα μας κατατάξει ανάμεσα σ’ εκείνους που θα απορριφθούν. Παρότι δεν είναι ανάγκη να ερμηνεύσουμε κυριολεκτικά τις λεπτομέρειες της Κρίσεως, όπως την περιγράφει ο ευαγγελιστής, οφείλουμε όμως εντελώς ρεαλιστικά να βλέπουμε τον Κύριο παρόντα στο πρόσωπο όσων υποφέρουν και δι’ αυτών να σπεύδουμε να Τον υπηρετούμε.
Οι ύμνοι του Εσπερινού και του Όρθρου δίνουν τη γενική εντύπωση του τρόμου ενώπιον της Κρίσεως του Θεού: «Βίβλοι ἀνοίγονται καὶ τὰ κρυπτὰ δημοσιεύονται», οι «ἄγγελοι παρίστανται τρόμῳ», «ποταμὸς πύρινος πρὸ τοῦ σοῦ βήματος ἕλκει ἅπαντας». Όλα αυτά είναι έτσι και πολλές περικοπές του Ευαγγελίου μας παροτρύνουν να μετανοήσουμε πριν είναι πολύ αργά. Αλλά η πλευρά του σκότους, της σκιάς, όπου ο επιμένων στην αμαρτία μπορεί να επιλέξει να απορριφθεί, ας μη μας κάνει να ξεχνάμε την πλευρά του φωτός και της ελπίδας. Στον ύμνο του Εσπερινού που ακολουθεί οι δύο αυτές πλευρές συνδέονται με τον ιδανικό τρόπο:
«…Λοιπόν, ὦ ψυχή, ὁ χρόνος ἐφέστηκε· δράμε, πρόφθασον, πίστει βόησον· ἥμαρτον, Κύριε, ἥμαρτόν σοι· ἀλλ᾽ οἶδα, Φιλάνθρωπε, τὸ εὔσπλαγχνόν σου· ὁ ποιμὴν ὁ καλός, μὴ χωρίσῃς με τῆς ἐκ δεξιῶν σου παραστάσεως, διὰ τὸ μέγα σου ἔλεος».
Lev Gillet (ενός Μοναχού της Ανατολικής Εκκλησίας), Πασχαλινή κατάνυξη, 1η έκδοση, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα, 2009