Η Μεγάλη Εβδομάδα
Εισερχόμαστε τώρα στην ιερότερη εβδομάδα του έτους, αυτήν που αρχίζει με τη θριαμβευτική είσοδο του Ιησού στα Ιεροσόλυμα, συνθέτοντας, όπως είδαμε, ένα χαρούμενο προανάκρουσμα στις οδυνηρές ταπεινώσεις που θα ακολουθήσουν. Η Μεγάλη Δευτέρα, η Μεγάλη Τρίτη και η Μεγάλη Τετάρτη αποτελούν την προετοιμασία για το Πάθος. Ήδη χρωματίζονται έντονα από το πένθος και τη μετάνοια. Η Πέμπτη, η Παρασκευή και το Σάββατο της Μεγάλης Εβδομάδος περικλείουν τα επισημότερα Πασχαλιά γεγονότα. Καθεμιά από τις τρεις αυτές ημέρες μάς παρουσιάζει μια ξεχωριστή πλευρά του μυστηρίου του Πάσχα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το μυστήριο αυτό έχει τρεις πτυχές, καθεμιά από τις οποίες αντιστοιχεί σε καθεμιά από αυτές τις ημέρες: στη Μεγάλη Πέμπτη, στη Μεγάλη Παρασκευή και στο Μεγάλο Σάββατο. Θα μπορούσαμε επίσης να πούμε ότι καθεμιά από αυτές τις τρεις πτυχές αντιστοιχεί σε έναν τόπο: στο Υπερώο, στον Γολγοθά, στον Πανάγιο Τάφο. Την Πέμπτη ο Ιησούς, μέσα από μια μυστηριακή πράξη, αναγγέλλει, καθιερώνει και προσφέρει αυτά που θα συμβούν τις επόμενες ημέρες. Την Παρασκευή στον Γολγοθά, με τον σταυρικό θάνατό Του, ολοκληρώνει τη λύτρωση μας. Το Σάββατο ο Ιησούς αναπαύεται μέσα στον Τάφο, η Εκκλησία όμως, προεξοφλώντας την εορτή της Κυριακής του Πάσχα, μας μιλά ήδη για τη νίκη που κατήγαγε με τον θάνατο Του ο Κύριός μας. Αυτή η εκ των προτέρων βεβαιότητα της Αναστάσεως κατά το Μέγα Σάββατο μας επιτρέπει να πούμε ότι το μυστήριο της Αναστάσεως του Χριστού, που τόσο θριαμβευτικά γιορτάζεται την Κυριακή, ανήκει ήδη, έστω και κατά τρόπο ατελή, στη Μεγάλη Εβδομάδα. Έτσι, αυτή συνιστά μια επιτομή της σύνολης οικονομίας της σωτηρίας μας.
Θα ήταν λάθος να θελήσουμε να προσεγγίσουμε μία μόνο από τις πτυχές του Πασχάλιου μυστηρίου, αποκλείοντας τις άλλες. Η λέξη «Πάσχα» στο παραδοσιακό λεξιλόγιο της Εκκλησίας δεν προσδιορίζει μόνο την Κυριακή της Αναστάσεως. Καλύπτει το μυστήριο της Ευχαριστίας, το μυστήριο του Σταυρού και το μυστήριο του Κενού Τάφου. Η Μεγάλη Πέμπτη, η Μεγάλη Παρασκευή, το Μέγα Σάββατο και η Κυριακή του Πάσχα συνιστούν το ένα και ενιαίο Πασχάλιο μυστήριο, αυτό που αντικατέστησε το εβραϊκό Πάσχα, τη διάβαση των Εβραίων προς τη Γη της Επαγγελίας. Τα στοιχεία αυτού του εβραϊκού μυστηρίου της διαβάσεως αντιστοιχούσαν στα στοιχεία του δικού μας μυστηρίου. Υπήρχε το δείπνο κατά το οποίο έτρωγαν τον αμνό. Υπήρχε το αίμα του αμνού, σημάδι σωτηρίας για τα σπίτια των οποίων η θύρα βαφόταν με το αίμα του και τα οποία γλύτωναν τον θάνατο. Υπήρχε η διάβαση της Ερυθράς Θάλασσας, η έξοδος από το έδαφος και τη δουλεία της Αιγύπτου, ο θαυματουργικός διαχωρισμός των υδάτων και το πέρασμα του λαού διά ξηράς και τέλος η άφιξη στην άλλη όχθη, στην όχθη της ελευθερίας και της ελπίδας.
Η Μεγάλη Εβδομάδα δεν θα προσλάβει και για μας το αληθινό της νόημα, παρά μόνον αν την κάνουμε ένα «πάσχα», μια διάβαση εκ του θανάτου προς τη ζωή.
Είπαμε ότι η περίοδος των Χριστουγέννων και των Θεοφανείων εκφράζουν, κατά κάποιο τρόπο, την «πρώτη μεταστροφή» της ψυχής, την πρώτη εμφάνιση του Ιησού, την πρώτη Του συνάντηση μαζί μας, την αρχή της κοινής ζωής Διδασκάλου και μαθητή. Η περίοδος του Πάθους ή μάλλον του Πασχάλιου μυστηρίου συνολικά, εκφράζει τη «δεύτερη μεταστροφή», καθώς ο μαθητής έρχεται αντιμέτωπος με τον Σταυρό και τον Τάφο του Διδασκάλου. Εδώ πλέον δεν αρκεί να ακολουθεί τον Ιησού στα δρομάκια της Γαλιλαίας, στην επίγεια πορεία Του, και να αφήνεται στη φιλία Του, στη θερμή και γλυκιά οικειότητα (που τόσο συχνά καταλύουν οι απιστίες του και τις οποίες Εκείνος είναι τόσο πρόθυμος να αποκαταστήσει). Η Μεγάλη Εβδομάδα μάς αποκαλύπτει περισσότερο το απολυτρωτικό έργο του Κυρίου παρά το πρόσωπο Του. Μας προσφέρει τη χάρη και την εσωτερική εμπειρία της εν Χριστώ σωτηρίας μας. Μας βάζει μπροστά στις μεγάλες πραγματικότητες στις οποίες καλούμαστε να πάρουμε μέρος: συνειδητοποιούμε την αμαρτωλότητά μας, μετανοούμε, ο αμνός παίρνει τη θέση του αμαρτωλού για να επανορθώσει την αμαρτία, θυσιάζεται στον Σταυρό, ο Πατέρας αποδέχεται τη θυσία και αυτό αποδεικνύεται με την Ανάσταση. Καλούμαστε να αφήσουμε να ρεύσει το αίμα του Χριστού πάνω στα τραύματα της ψυχής μας, να ενωθούμε με τον αυτοθυσιαστικό θάνατο του Σωτήρος, για να είμαστε ενωμένοι μαζί Του και στη νέα ζωή. Θάνατος και ζωή, πεθαίνουμε εν Χριστώ και ξαναζούμε εν Αυτώ. Αυτή είναι η «δεύτερη μεταστροφή», αυτή είναι η δοκιμασία στην οποία μας προσκαλεί η Μεγάλη Εβδομάδα. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να προσεγγίσουμε τα Μυστήρια της -που είναι τα Μυστήρια του Χριστού και μαζί τα δικά μας Μυστήρια- παρά μόνον ριγώντας και ταυτόχρονα με άπειρη εμπιστοσύνη. «Οὕτως ἡγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν Υἱὸν αὐτοῦ τὸν Μονογενῆ ἔδωκεν… Μείζονα ταύτης ἀγάπην οὐδεὶς ἔχει ἵνα τις τὴν ζωὴν αὐτοῦ θῇ ὑπὲρ τῶν φίλων αὐτοῦ…»
Ω, Κύριε, κάνε με να γνωρίσω, τούτη τη Μεγάλη Εβδομάδα, τη βαθιά σημασία τού να προσφέρει ο Πατέρας τον Υιό Του, τού να προσφέρει ο Υιός την ίδια τη ζωή Του, τη σημασία της «μείζονος αυτής αγάπης», που μας αποκαλύπτει το Πασχάλιο μυστήριο, και κάνε με να γνωρίσω τι περιμένει από εμένα αυτή η «μείζων αγάπη» και το «δώρο της δικής Του ζωής».
Lev Gillet (ενός Μοναχού της Ανατολικής Εκκλησίας), Πασχαλινή κατάνυξη, 1η έκδοση, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα, 2009