Τρίτη Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν

(Τῆς Σταυροπροσκυνήσεως)

Κατὰ τὴν τρίτην Κυριακὴν τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς ἡ Ἐκκλησία μας προβάλλει ἐνώπιόν μας εἰς προσκύνησιν τὸν Τίμιον καὶ Ζωοποιὸν Σταυρόν. Πρὸς ποῖον σκοπόν; Ἰδοὺ τί λέγει τὸ «Ὡρολόγιον»:

«Παντὸς ἔργου κοπιαστικοῦ ἡ ἐκτέλεσις ἔχει δυσκολίαν μεγάλην, ἀλλὰ τῆς δυσκολίας ταύτης τὸ μέγεθος ἀναφαίνεται εἰς τὸ μέσον αὐτοῦ· διότι ὁ ἕως τότε καταβληθεὶς κόπος φέρει ἀδυναμίαν, ἡ δὲ ἀδυναμία ποιεῖ δυσκολώτερον τὸ λοιπὸν τοῦ ἔργου. Ἐπειδὴ οὖν καὶ ἡμεῖς ἐφθάσαμεν, θείᾳ χάριτι, εἰς αὐτὸ τὸ μέσον σχετικῶς τοῦ τῆς νηστείας δρόμου, ὅπου καὶ ἡ ἀδυναμία περιεκύκλωσεν ἡμᾶς καὶ ἡ δυσκολία ηὔξησε, διὰ τοῦτο ἡ ἁγία ἡμῶν Μήτηρ, ἡ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, προβάλλει σήμερον εἰς ἡμᾶς ὡς βοήθημα κραταιότατον τὸν πανάγιον Σταυρόν, τὴν χαρὰν τοῦ κόσμου, τῶν πιστῶν τὴν δύναμιν, τῶν δικαίων τὸ στήριγμα, καὶ τῶν ἁμαρτωλῶν τὴν ἐλπίδα· ἵνα εὐλαβῶς αὐτὸν κατασπαζόμενοι λάβωμεν χάριν καὶ δύναμιν πρὸς τελείωσιν τοῦ θείου τῆς νηστείας ἀγῶνος».

Περὶ τοῦ σημείου τοῦ Σταυροῦ

Οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ κάμνουν πάντοτε, κατὰ τὰς προσευχάς των, ἀλλὰ καὶ εἰς ἄλλας στιγμάς, τὸ σημεῖον τοῦ Σταυροῦ. Πόσον ὀλίγοι ὅμως τὸ κάμνουν ὅπως πρέπει!… Οἱ περισσότεροι γελοιοποιοῦν μὲ τὰς χειρονομίας των τὸ τρισάγιον ὄργανον τῆς σωτηρίας μας. Εἶνε ἀπερίγραπτος ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖον κάμνουν τὸ σημεῖον τοῦ Σταυροῦ οἱ ἄνθρωποι αὐτοί… Πῶς λοιπὸν πρέπει νὰ γίνεται τὸ σημεῖον τοῦ Σταυροῦ; Τὰ τρία δάκτυλα (εἶνε γνωστὸν δὲ ποῖα δάκτυλα) τῆς δεξιᾶς χειρὸς ἡνωμένα (εἰς τύπον τῆς ἡνωμένης Ἁγίας Τριάδος) φέρομεν πρῶτον ἐπὶ τοῦ μετώπου· δεύτερον ἐπὶ τῆς κοιλίας· τρίτον ἐπὶ τοῦ δεξιοῦ ὤμου· καὶ τέταρτον ἐπὶ τοῦ ἀριστεροῦ ὤμου. Αἱ κινήσεις αὐταὶ πρέπει νὰ γίνωνται ὄχι νευρικαὶ καὶ σπασμωδικαί, ἀλλὰ μὲ ἠρεμίαν, μὲ εὐλάβειαν καὶ μὲ κατάνυξιν. Διατί εἰς τὰ τέσσαρα αὐτὰ μέρη τοῦ σώματος μας κάμνομεν τὸ ἱερὸν σημεῖον τοῦ Σταυροῦ; Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς λέγει: «Ὅταν ἑνώνῃς τὰ τρία δάκτυλα νὰ κάνῃς τὸν σταυρόν, ὁμολογεῖς τὸ πρῶτο δόγμα τῆς Πίστεῶς μας, ὁμολογεῖς ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι Πατήρ, Υἱὸς καὶ Ἅγιον Πνεῦμα. Ὅταν φέρῃς τὰ τρία δάκτυλα ψηλὰ στὸ μέτωπο καὶ τὰ ἀκουμπᾷς, ὁμολογεῖς πὼς ὁ Χριστὸς ἦταν ψηλά, εἶναι Θεός, κάθεται στὸν θρόνο τοῦ Οὐρανοῦ. Ὅταν κατεβάζῃς τὰ τρία δάκτυλα χαμηλά, ὁμολογεῖς πὼς ὁ Χριστὸς ἄφησε τὸ θρόνο τοῦ Οὐρανοῦ καὶ κατέβηκε κάτω χαμηλὰ καὶ φόρεσε σάρκα ἀνθρώπινη. Ὅταν φέρνῃς τὰ τρία δάκτυλα στὸ δεξιό τὸν ὦμο, ὁμολογεῖς τὴν ὕπαρξη τοῦ Παραδείσου καὶ παρακαλεῖς τὸ Θεό νὰ σὲ βάλῃ ἐκ δεξιῶν Του. Ὅταν τὰ φέρῃς στὸν ἀριστερὸ ὦμο, ὁμολογεῖς τὴν ὕπαρξιν τῆς αἰωνίου Κολάσεως καὶ παρακαλεῖς τὸ Θεὸ νὰ μὴ σὲ βάλῃ ἐξ εὐωνύμων. Καὶ ὅταν ὅλην τὴν παλάμην τὴν φέρνῃς στὸ στῆθος, δηλώνεις τὴν ἄπειρο εὐχαριστία σου στὸ Θεὸ γιὰ τὰ ἀγαθὰ ποὺ σοῦ ’δωσε».

Ἄλλος κήρυξ τοῦ Εὐαγγελίου δίδει καὶ συμβολικὴν ἑρμηνείαν τῶν τεσσάρων αὐτῶν σημείων, πολὺ ὡραίαν: «Φέρεις πρῶτα τὰ δάκτυλά σου εἰς τὸ μέτωπόν σου, – εἶνε ἐκεῖ ἡ ἕδρα τῆς νοήσεως. Φέρεις μετὰ τὰ δάκτυλά εἰς τὴν κοιλίαν σου, – εἶνε ἐκεῖ τὰ σπλάγχνα σου, ἡ ἕδρα τοῦ συναισθηματικοῦ σου κόσμου. Ἀκολούθως φέρεις τὰ δάκτυλά σου εἰς τοὺς ὤμους σου, – εἶνε ἐκεῖ ποὺ αἱ χεῖρες ἑνώνονται μὲ τὸ σῶμα σου. Μὲ ὅλα αὐτὰ εἶνε ὡς νὰ λέγῆς εἰς τὸν Ἰησοῦν: Κύριέ μου, εἰς Σὲ παραδίδω καὶ εἰς Σὲ ἀφιερώνω τὸν νοῦν μου· εἰς Σὲ ὅλην μου τὴν ἀγάπην, ὅλα μου τα συναισθήματα· εἰς Σὲ καὶ τὰ ἔργα τῶν χειρῶν μου. Δηλαδὴ ὅλον μου τὸ εἶναι, ὅλη μου ἡ ὕπαρξις εἶνε ἰδική Σου, ἀνήκει εἰς Σε…»

Θαυμάσια καὶ μεγαλειώδη ἐγκώμια εἰς τὸν Σταυρὸν ἔχουν συνθέσει οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, καθὼς καὶ οἱ Ὑμνογράφοι της.

Ὅλοι οἱ πιστοὶ πρέπει νὰ φέρωμεν ἐπάνω μας τὸν Τίμιον Σταυρόν. Ἂς εἶνε μικρός, ἂς εἶνε ξύλινος. Εἶναι ἡ σημαία μας, τὸ τρόπαιόν μας, τὸ φυλακτήριόν μας, τὸ ὅπλον μας, τὸ σύμβολον τῆς σωτηρίας μας. Δὲν πρέπει νὰ λείπῃ ἀπὸ κανένα. Ἂς ψάλωμεν λοιπόν:

«Τὸν Σταυρόν σου προσκυνοῦμεν, Δέσποτα, καὶ τὴν ἁγίαν σου Ἀνάστασιν δοξάζομεν».

Αρχιμ. Επιφάνιος Ι. Θεοδωρόπουλος, Περίοδος Τριωδίου, Πόρος Τροιζηνίας: Ιερόν Ησυχαστήριον Κεχαριτωμένης Θεοτόκου Τροιζήνος, 2011