Ἁγία καὶ μεγάλη Ἑβδομὰς
Εἰσήλθομεν ἤδη εἰς τὴν ἁγίαν καὶ Μεγάλην Ἑβδομάδα, εἰς τὴν Ἑβδομάδα κατὰ τὴν ὁποίαν ἑορτάζομεν τὴν ἀνάμνησιν τῶν Παθῶν τοῦ Κυρίου. Διὰ ποῖον λόγον ὀνομάζομεν Μεγάλην τὴν Ἑβδομάδα αὐτὴν; Εἰς τὴν ἐρώτηση αὐτὴν άπαντᾷ εὐστοχώτατα ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Καὶ λέγει:
«Ὀνομάζομεν αὐτὴν Μεγάλην, ὄχι διότι ἔχει περισσοτέρας ὥρας· ἐπειδὴ ὑπάρχουν ἄλλαι ἑβδομάδες (αἱ ἑβδομάδες τοῦ θέρους) ποὺ ἔχουν περισσοτέρας ὥρας, δηλαδὴ μεγαλυτέρας τὰς ἡμέρας των· οὔτε διότι ἔχει περισσοτέρας τὰς ἡμέρας· ἐπειδὴ ὅλαι αἱ ἑβδομάδες τοῦ ἔτους τὸν αὐτὸν ἀριθμὸν ἡμερῶν ἔχουν. Διατὶ λοιπὸν ὀνομάζομεν αὐτὴν Μεγάλην; Διότι μεγάλαι καὶ ἀπερίγραπτοι ὑπῆρξαν αἱ ὠφέλειαι τὰς ὁποίας ἐλάβομεν κατ᾿ αὐτὴν τὴν ἑβδομάδα. Κατ᾿ αὐτὴν τὴν ἑβδομάδα ἔλαβε τέλος ὁ πολυχρόνιος πόλεμος ἡμῶν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, κατηργήθη ὁ θάνατος, ἐξηφανίσθη ἡ κατάρα, ἡ τυραννικὴ ἐξουσία τοῦ Διαβόλου κατελύθη, τὰ ὑπάρχοντά του ἐλεηλατήθησαν, συμφιλίωσις τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους ἔγινε….. Δι᾿ αὐτὸ λοιπὸν ὀνομάζομεν Μεγάλην τὴν ἑβδομάδα αὐτὴν, ἐπειδὴ τόσας πολλὰς καὶ μεγάλας καὶ δωρεὰς μᾶς ἐχάρισε κατ᾿ αὐτὴν ὁ Κύριος.»
Φυσικὸν λοιπὸν ἦτο ἀυτὰ τὰ μεγάλα καὶ θαυμαστὰ γεγονότα νὰ ἐξυμνήσῃ πρεπόντως ἡ Ἐκκλησία μας. Καὶ πράγματι! Ὅλοι οἱ ὕμνοι τῆς Ἐκκλησίας μας εἶνε ἐξαίσιοι· οἱ ὕμνοι ὅμως τῆς Μ. Ἑβδομάδος (συμπεριλαμβανομένης εἰς αὐτὴν καὶ τῆς λαμπρᾶς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα), ὑπερέχουν ὅλων τῶν ἄλλων. Ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης, μεταβαίνοντες ἀπὸ τοὺς ἄλλους ὕμνους εἰς τοὺς ὕμνους τῆς Μ. Ἑβδομάδος, «ἔχομεν νὰ μεταβῶμεν ὡς ἀπὸ ἄσματα ἁπλῶς εἰς τὰ ἄσματα τῶν ἀσμάτων, καὶ ὡς ἀπὸ κανένα Ναὸν ἱερὸν εἰς αὐτὸ τὸ ἱερώτερον ἄδυτον καὶ εἰς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων, καὶ ὡς ἀπὸ κανένα οὐρανὸν πρῶτον ἢ δεύτερον εἰς αὐτὸν τὸν τρίτον καὶ ὑψηλότατον οὐρανὸν ἤ, διὰ νὰ εἰπῶ καὶ ἄλλο ὁμοίωμα, ἡμεῖς ἔχομεν νὰ μεταβῶμεν ἀπὸ φωνὰς ἀγγελικὰς καὶ χερουβικὰς εἰς αὐτὰ τὰ τοῦ Θεοῦ λόγια».
Ὄρθρος τῆς ἑπομένης
Πρὶν ὁμιλήσωμεν περὶ τοῦ περιεχομένου ἑκάστης ἡμέρας τῆς Μ. Ἑβδομάδος, εἶνε ἀνάγκη νὰ ὑπενθυμίσωμεν ὅτι αἱ ἑσπεριναὶ Ἀκολουθίαι τῆς Μ. Ἑβδομάδος, εἰς τὰς ὁποίας συρρέουν πλήθη λαοῦ, δὲν εἶναι ἑσπεριναὶ, ἀλλὰ πρωϊναί. Εἶνε δηλαδὴ ὁ Ὄρθρος, ἤτοι ἡ πρωϊνὴ Ἀκολουθία, τῆς ἑπομένης ἡμέρας καί, κατ᾿ ἐκκλησιαστικὴν οἰκονομίαν, ψάλλεται τῇ ἑσπέρᾳ τῆς προηγουμένης πρὸς διευκόλυνσιν τῶν πιστῶν. Οὕτω τῇ ἑσπέρᾳ τῆς Κυριακῆς τῶν Βαΐων ψάλλεται ὁ Ὄρθρος τῆς Μ. Δευτέρας, τῇ ἑσπέρᾳ τῆς Μ. Δευτέρας ψάλλεται ὁ Ὄρθρος τῆς Μ. Τρίτης, τῇ ἑσπέρᾳ τῆς Μ. Τρίτης ψάλλεται ὁ Ὄρθρος τῆς Μ. Τετάρτης κ.ο.κ. Ἑπομένως, λέγοντες τί ἑορτάζομεν κατὰ τὴν Μ. Δευτέραν, ἐννοοῦμεν τὴν Ἀκολουθίαν, ἡ ὁποία ψάλλεται τῇ ἑσπέρᾳ τῆς Κυριακῆς τῶν Βαΐων· λέγοντες τί ἑορτάζομεν κατὰ τὴν Μ. Τρίτην, ἐννοοῦμεν τὴν Ἀκολουθίαν, ἡ ὁποία ψάλλεται τῇ ἑσπέρᾳ τῆς Μ. Δευτέρας καὶ οὕτω καθεξῆς.
Αρχιμ. Επιφάνιος Ι. Θεοδωρόπουλος, Περίοδος Τριωδίου, Πόρος Τροιζηνίας: Ιερόν Ησυχαστήριον Κεχαριτωμένης Θεοτόκου Τροιζήνος, 2011