Κυριακὴ τοῦ Ἀσώτου
Ἡ δευτέρα ἑβδομὰς τοῦ Τριωδίου ἀρχίζει ἀπὸ τὴν «Κυριακὴν τοῦ Ἀσώτου». Λέγεται οὕτω, διότι κατ᾿ αὐτὴν ἡ Ἐκκλησία φέρει ἐνώπιόν μας τὴν παραβολὴν τοῦ Κυρίου μας περὶ τοῦ «Ἀσώτου Υἱοῦ». Ὅλοι τὴν γνωρίζομεν: Ὁμιλεῖ δι᾿ ἕνα πλούσιον νέον, ὁ ὁποῖος ἔφυγεν ἀπὸ τὸν πατρικὸν οἶκον καὶ ἐπορεύθη εἰς μακρινὴν χώραν. Ἐκεῖ, κατασπαταλήσας τὴν περιουσίαν του εἰς ἀσωτίας, κατήντησε νὰ βόσκῃ χοίρους. Μετανοήσας τότε, ἀπεφάσιε νὰ ἐπανέλθῃ εἰς τὸν πατέρα του, ὁ ὁποῖος καὶ τὸν ἐδέχθη μὲ ἄπειρον ἀγάπην καὶ στοργήν.
Καὶ πάλιν ἀπὸ τὸ «Ὡρολόγιον» τῆς Ἐκκλησίας μας ἀντιγράφομεν τὰ ἑξῆς:
«Τρία πράγματα παρέστησεν ἡμῖν ὁ Σωτὴρ διὰ τῆς παραβολῆς τοῦ Εὐαγγελίου, τὴν κατάστασιν τοῦ ἁμαρτωλοῦ, τῆς μετανοίας τὸν κανόνα καὶ τῆς θείας εὐσπλαγχνίας τὸ μέγεθος. Ἐτάχθη δὲ ὑπὸ τῶν θεῖων Πατέρων ἐνταῦθα, μετὰ τὴν τοῦ τελώνου καὶ φαρισαίου παραβολήν, πρὸς ἡμετέραν καὶ αὕτη διδασκαλίαν· ἵνα, δηλαδή, βλέποντες εἰς τοῦ ἀσώτου τὸ πρόσωπον τὴν ἀθλίαν κατάστασιν ἡμῶν, ἐνόσῳ κυλιόμεθα εἰς τὴν ἁμαρτίαν, ἐνόσῳ εὑρισκόμεθα μακρὰν τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν αὐτοῦ Μυστηρίων, ἔλθωμεν τέλος πάντων εἰς αἴσθησιν καὶ ἡμεῖς καὶ ταχύνωμεν τὴν ἐπιστροφὴν ἡμῶν πρὸς αὐτὸν διὰ τῆς μετανοίας, κᾂν εἰς τὰς ἁγίας ταύτας ἡμέρας τῶν νηστειῶν.
Καὶ ἄλλο. Ἐπειδή τινες πολλὰ καὶ μεγαλα πράξαντες ἀνομήματα καὶ χρονίσαντες εἰς αὐτά, ἔρχονται πολλάκις εἰς ἀπόγνωσιν, νομίζοντες ὅτι οὐκέτι ἐστὶ συγχώρησις δι᾿ αὐτούς, καὶ οὕτως ἀπηλπισμένοι πίπτουσι τὸ λοιπὸν καθ᾿ ἑκάστην εἰς τὰ αὐτὰ καὶ ἔτι χείρονα τῶν προτέρων· διὰ τοῦτο οἱ θεῖοι Πατέρες, ἐπὶ σκοπῷ νὰ ἐκριζώσωσι τῆς ἀπογνώσεως τὸ πάθος ἐκ τῆς καρδίας τῶν τοιούτων και, ἐνθαρρύναντες αὐτούς, διεγείρωσιν εἰς τῆς ἀρετῆς τὰ ἔργα, ἔταξαν τὴν παροῦσαν παραβολὴν εἰς τῆς νηστείας τὰ πρόθυρα, δεικνύοντες εἰς αὐτοὺς τὰ φιλάνθρωπα καὶ ὑπεράγαθα σπλάγχνα τοῦ Θεοῦ ἐκ τῆς ἱστορίας τοῦ ἀσώτου, καὶ ὅτι οὐκ ἔστιν ἁμάρτημα, ὅσον μέγα καὶ ἂν ὑποτεθῇ, δυνάμενον νὰ νικήσῃ ποτὲ τὴν φιλάνθρωπον αὐτοῦ γνώμην».
Ἡ Ἐκκλησία μας κατὰ τὴν ἡμέραν αὐτὴν μᾶς καλεῖ νὰ ψάλωμεν πρὸς τὸν Οὐράνιον Πατέρα:
«Τῆς πατρῴας δόξης σου, ἀποσκιρτήσας ἀφρόνως, ἐν κακοῖς ἐσκόρπισα, ὅν μοι παρέδωκας πλοῦτον. Ὅθεν σοι τὴν τοῦ ἀσώτου, φωνὴν κραυγάζω· Ἥμαρτον ἐνώπιόν σου, Πάτερ οἰκτίρμον· δέξαι με μετανοοῦντα καὶ ποίησόν με, ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου».
Δηλαδή: Ἀφοὺ, ὅλως ἀπερισκέπτως, ἔφυγα μακρὰν ἀπὸ τὴν πατρικήν Σου δόξαν, ἐσκόρπισα καὶ κατεσπατάλησα εἰς κακὰς πράξεις τὸν πλοῦτον ποὺ μοῦ παρέδωσες. Δι᾿ αὐτὸ καὶ ἐγὼ ἐπαναλαμβάνω τὴν κραυγὴν ποὺ εἶπε πρὸς τὸν πατέρα του ὁ Ἄσωτος Υἱός: Ἡμάρτησα ἐνώπιόν Σου, ᾦ εὔσπλαγχνε Πάτερ. Δέξαι με, ἐρχόμενον πάλιν πλησίον Σου ἐν μετανοίᾳ, καὶ ἔχε με πλέον ὄχι ὡς υἱόν Σου -διότι εἶμαι ἀνάξιος αὐτῆς τῆς τιμῆς-, ἀλλ᾿ ὡς ἕνα ἀπὸ τοὺς μισθωτοὺς ὑπηρέτας Σου.
Ἡ παραβολὴ τοῦ Ἀσώτου εἶνε ἀνεξάντλητος εἰς νοήματα. Δὲν θὰ ἦτο ὑπερβολὴ ἂν ἐλέγομεν ὅτι ὁλόκληρον τὸ ἔργον τῆς θείας Οἰκονομίας εὑρίσκεται μέσα εἰς αὐτήν.
Ἀδελφοί μου! Τὴν ἡμέραν τῆς Κυριακῆς τοῦ Ἀσώτου ἑορτάζομεν ὅλοι. Ὅλοι ἔχομεν τὴν ἑορτήν μας. Ὅλοι ἀνεξαιρέτως! Ὅλοι εἴμεθα ἄσωτοι υἱοί, ἀπομακρυνθέντες ἀπὸ τὸν Οἶκον τοῦ Οὐρανίου Πατρός μας καὶ κατασπαταλήσαντες εἰς τῆν ἁμαρτίαν τὰ δῶρά Του. Ἂς ἐπιστρέψωμεν λοιπὸν μετανοημένοι εἰς τὰς θείας Ἀγκάλας τοῦ Πατρός μας καὶ ἂς κραυγάσωμεν:
«Πάτερ ἀγαθέ, ἐμακρύνθην ἀπὸ σοῦ· μὴ ἐγκαταλίπῃς με, μηδὲ ἀχρεῖον δείξῃς τῆς βασιλείας σου· ὁ ἐχθρὸς ὁ παμπόνηρος ἐγύμνωσέ με καὶ ᾖρέ μου τὸν πλοῦτον· τῆς ψυχῆς τὰ χαρίσματα, ἀσώτως διεσκόρπισα. Ἀναστὰς οὖν, ἐπιστρέψας πρὸς σε, ἐκβοῶ· Ποίησόν με ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου, ὁ δι᾽ ἐμὲ ἐν Σταυρῷ τὰς ἀχράντους σου χεῖρας ἁπλώσας, ἵνα τοῦ δεινοῦ θηρὸς ἀφαρπάσῃς με, καὶ τὴν πρώτην καταστολὴν ἐπενδύσῃς με, ὡς μόνος πολυέλεος».
Δηλαδή: Ὦ ἀγαθὲ Πάτερ, ἐγὼ ἔφυγον μακρὰν ἀπὸ Σε· Σὺ ὅμως μή με ἀφήσῃς ἐγκαταλελειμένον, οὔτε νὰ μὲ θεωρήσῃς ἄχρηστον διὰ τὴν Βασιλείαν Σου. Ἀναγνωρίζω ὅτι ὁ παμπόνηρος ἐχθρός, ὁ Διάβολος, μὲ ἐγύμνωσε ἀπὸ πᾶσαν ἀρετὴν καὶ μοῦ ἀφήρεσε τὸν πλοῦτον τῶν δώρων Σου, ἀναγνωρίζω ὅτι διεσκόρπισα ἀσώτως τὰ χαρίσματα τῆς ψυχῆς. Ναι, Κύριε, ἀναγνωρίζω ὅλα αὐτά! Ἀλλὰ τῶρα ἔχω σηκωθῃ ἀπὸ τὴν πτῶσίν μου, ἔχω ἐπιστρέψει ἐν μετανοίᾳ πρὸς Σὲ καὶ ἀναφωνῶ: Κύριε μου, δέξαί με ὡς ἕνα τῶν μισθωτῶν ὑπηρετῶν Σου, Σὺ ποὺ ἀπὸ ἄπειρον εὐσπλαγχνίαν ἥπλωσες εἰς τὸν Σταυρὸν τὰς ἀναμαρτήτους χεῖρας Σου δι᾿ ἐμέ, διὰ νὰ μὲ ἁρπάσῃς ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ φοβεροῦ θηρίου, τοῦ Διαβόλου, καὶ νὰ μὲ ἐνδύσῃς πάλιν μὲ τὴν πρώτην ἔνδοξον στολήν.
Αρχιμ. Επιφάνιος Ι. Θεοδωρόπουλος, Περίοδος Τριωδίου, Πόρος Τροιζηνίας: Ιερόν Ησυχαστήριον Κεχαριτωμένης Θεοτόκου Τροιζήνος, 2011