5/10/2017
Εμπιστοσύνη στην πρόνοια του Θεού
Άκουσε! Ο ίδιος ο Κύριος λέει για τον άνθρωπο που εμπιστεύεται τον εαυτό του στη θεία πρόνοια: «Ἐπ᾿ ἐμὲ ἤλπισε, καὶ ρύσομαι αὐτόν· σκεπάσω αὐτόν, ὅτι ἔγνω τὸ ὄνομά μου. Κεκράξεται πρός με, καὶ ἐπακούσομαι αὐτοῦ, μετ᾿ αὐτοῦ εἰμι ἐν θλίψει· ἐξελοῦμαι αὐτόν, καὶ δοξάσω αὐτόν» (Ψαλμ. 90:14-15). Οι θλίψεις και τα βάσανα εδραιώνουν την πίστη μέσα μας, και μας διδάσκουν να περιφρονούμε τον κόσμο και τη δόξα του. Πίστευε πάντοτε ότι κανένα κακό, καμιά λύπη δεν μπορεί να μας βρει -ούτε μια τρίχα δεν μπορεί να πέσει από το κεφάλι μας- χωρίς να το παραχωρήσει ο Θεός. Τίποτα δεν γίνεται, λέει ο αββάς Δωρόθεος, χωρίς την πρόνοια του Θεού. Και όπου υπάρχει η πρόνοια του Θεού, οπωσδήποτε αυτό που συμβαίνει, όσο πικρό κι αν είναι, θα φέρει ωφέλεια στην ψυχή. Μη λυπάσαι λοιπόν και μη μικροψυχείς για τους πειρασμούς σου. Να τους δέχεσαι ατάραχα, με ταπεινοφροσύνη και ελπίδα στο Θεό. Πίστεψέ το: Ποτέ δεν είναι δυνατό να πάρουν τα πράγματα καλύτερη εξέλιξη, παρά μόνο έτσι όπως τα επιτρέπει ο Θεός μέσα στο έλεός Του. Γι’ αυτό δόξαζέ Τον για όλα. Και μη ρίχνεις τις ευθύνες, για ο,τι σου συμβαίνει, σε άλλους ανθρώπους. Αν και έχουμε πάντα την τάση ν’ αποδίδουμε τα προβλήματά μας στους άλλους, στην κακία ή την ανικανότητά τους, στην πραγματικότητα αυτοί δεν είναι παρά εργαλεία στα χέρια του Θεού. Εργαλεία, που τα χρησιμοποιεί για να οικοδομήσει τη σωτηρία μας.
Πάρε λοιπόν θάρρος και προσευχήσου. Προσευχήσου θερμά στον Κύριο, που πάντοτε εργάζεται για τη σωτηρία μας, χρησιμοποιώντας γι’ αυτό το σκοπό και τα δυο μέσα: Και ο,τι εμείς αποκαλούμε ευτυχία, και ο,τι εμείς αποκαλούμε δυστυχία.
***
Αφού ο πόθος σου να συμμετέχεις στις ακολουθίες της εκκλησίας είναι καλός και άγιος, αυτή η ακατανίκητη ανησυχία -μήπως δηλαδή συμβεί κάτι κακό στα παιδιά, όσο θα είσαι μακριά από το σπίτι- δεν μπορεί να είναι παρά ένας ύπουλος πειρασμός.
Η παρουσία του πατέρα στο σπίτι είναι, φυσικά, μια μεγάλη ασφάλεια και σιγουριά για όλα τα μέλη της οικογένειας. Αφού όμως ο προφήτης Δαβίδ λέει ότι ο Κύριος φυλάει και προστατεύει τα νήπια (Ψαλμ. 114:6), είναι δυνατό να πιστεύεις ότι η παρουσία σου μόνο, χωρίς τη δική Του βοήθεια, έχει καμιά σημασία γι’ αυτά; Από την άλλη πλευρά, η φροντίδα του Θεού είναι ή δεν είναι επαρκής χωρίς τη δική σου παρουσία; Και αν ο Θεός επέτρεπε να τους συμβεί κάποιο ατύχημα, θα μπορούσες εσύ να το αποτρέψεις, ακόμα κι αν βρισκόσουν την ώρα εκείνη δίπλα τους;
Όταν φεύγεις από το σπίτι για την εκκλησία ν’ αναθέτεις και να εμπιστεύεσαι τα παιδιά σου στην Κυρία Θεοτόκο και στους φύλακές τους αγγέλους. Και στην εκκλησία να προσεύχεσαι γι’ αυτά. Αλλά μην αποφεύγεις να πηγαίνεις εκεί εξαιτίας τέτοιων αβάσιμων ενδοιασμών, ανησυχιών και φόβων.
***
Για μας, που σταθερά και ακλόνητα πιστεύουμε στην πρόνοια του Θεού, ακόμα και η χειρότερη αναποδιά δεν είναι παρά μια κίνηση του χεριού Εκείνου, του Κυρίου μας, που δεν κουράζεται ποτέ να ελκύει τον άνθρωπο στο δικό Του δρόμο προς την αιωνιότητα. Και δεν κουράζεται ποτέ να δείχνει αυτό το δρόμο.
Αλλά γι’ αυτούς που δεν έχουν την πίστη μας, οι θλίψεις αυτού του κόσμου είναι πραγματικά πικρές, πικρότατες. Τους λείπει, βλέπεις, η ελπίδα. Η ελπίδα που, όπως είπε κάποιος άγιος, γεννιέται από τη γεύση και την εμπειρία των δώρων του Κυρίου.
Είναι μετά ν’ απορεί κανείς, όταν ο θάνατος κάποιου αγαπημένου τους προσώπου τούς αφήνει απαρηγόρητους και τους γεμίζει απελπισία;
***
Μη λιποψυχείς και μη λυπάσαι τόσο πολύ, που η αρρώστια σ’ εμποδίζει να πηγαίνεις στην εκκλησία. Ο απόστολος μας έχει διαβεβαιώσει ότι εμείς οι ίδιοι είμαστε ναοί του ζωντανού Θεού (Β΄ Κορ. 6:16). Για σένα είναι αρκετός αυτός ο ναός.
Εσύ ιδιαίτερα, που υποστηρίζεις ότι δέχεσαι ειδικές επισκέψεις της χάριτος μέσα στην εκκλησία, πρέπει να φυλάγεσαι από την «οίηση της αγιότητος», και ν’ αναγνωρίζεις ότι τώρα τις στερήθηκες επειδή δεν είσαι άξιος γι’ αυτές. Όσο πιο ταπεινοί γινόμαστε, τόσο πιο σταθερή και ασφαλής γίνεται η πνευματική μας ζωή.
Να βρίσκεσαι, βέβαια, σε εγρήγορση. Σε συνεχή εγρήγορση και αγώνα. Αλλά μην ελπίζεις πως θα κατορθώσεις πολλά για τη σωτηρία σου είτε με τα έργα σου είτε με την αξία και τα προσόντα σου. Μόνο το έλεος του Θεού μας σώζει. Η βασιλεία των ουρανών δεν είναι μισθός έργων, αλλά χάρη του Κυρίου, που είπε: «Ὅταν ποιήσητε πάντα τά διαταχθέντα ὑμῖν, λέγετε ὅτι δοῦλοι ἀχρεῖοί ἐσμεν, ὅτι ὅ ὠφείλομεν ποιῆσαι πεποιήκαμεν» (Λουκ. 17:10).
Μη γογγύζεις λοιπόν και μη μεμψιμοιρείς για την αρρώστια σου. Ο όσιος Μάρκος γράφει, ότι όποιος αντιστέκεται στα λυπηρά συμβάντα, πολεμάει χωρίς να το ξέρει τη διαταγή του Θεού. Και όποιος τα υπομένει, γνωρίζει καλά γιατί έρχονται και από πού: από το θέλημα του Θεού. Στις ακούσιες θλίψεις είναι κρυμμένο το θείο έλεος, που οδηγεί σε μετάνοια όποιον δείχνει υπομονή, και τον γλυτώνει από την αιώνια κόλαση.
***
Άκουσα για τη συμφορά που σε βρήκε και για τους πειρασμούς που σε τριγυρίζουν. Βιάστηκα λοιπόν να σου γράψω μερικές συμβουλές και δυο λόγια παρηγοριάς. Υπήρξε ποτέ κανένας άνθρωπος, που να μη χρειάστηκε και να μη ζήτησε τη βοήθεια του Θεού και των φίλων του, σε στιγμές μεγάλου πόνου; Σε τέτοιες στιγμές, αλλοίμονο, ακόμα και των πιο σοφών το μυαλό σκοτίζεται και η καρδιά ταράζεται… Σε τέτοιες στιγμές ο προφήτης Δαβίδ κραύγαζε περίλυπος: «Ἐλέησόν με, Κύριε, ὅτι ἀσθενής εἰμι· ἴασαί με, Κύριε, ὅτι ἐταράχθη τὰ ὀστᾶ μου, καὶ ἡ ψυχή μου ἐταράχθη σφόδρα· καὶ σύ, Κύριε, ἕως πότε;…» (Ψαλ. 6:3-4).
Αφού δεν είσαι ένοχος, και αφού σε καμιά περίπτωση δεν μπορείς να θεωρήσεις τον εαυτό σου ένοχο για το έγκλημα που σου αποδίδουν, δέξου αυτή την «επίσκεψη» σαν τιμωρία για άλλα σφάλματα, που όντως έχεις διαπράξει. «Ἐν ἄλλοις πταίομεν, καὶ ἐν ἄλλοις παιδευόμεθα»…
Όλα όσα συμβαίνουν στον καθένα μας, παραχωρούνται από το Θεό. Έτσι, πρέπει ν’ αναγνωρίσεις, ότι ακόμα κι αυτό έχει παραχωρηθεί από Εκείνον. Για το καλό σου. Για να ξεπλυθούν μερικές από τις αμαρτίες σου.
Προσπάθησε ήρεμα να ελέγξεις, να κριτικάρεις και ν’ αναθεωρήσεις το σύνολο της ζωής σου, προσπαθώντας να τη δεις με τον τρόπο που τη βλέπει κι Εκείνος. Ύστερα ξερίζωσε σχολαστικά κάθε κακό, που αναπόφευκτα θα σου αποκαλύψει μια τέτοια έρευνα. Και απόφευγε να κατακρίνεις τους άλλους ακόμα και με τους πιο μυστικούς λογισμούς σου. Οι λογισμοί της κατακρίσεως σκοτώνουν την εσωτερική μας ειρήνη, χωρίς να εξυπηρετούν κάτι άλλο.
***
Κανένα από τα προβλήματά σου δεν έχει προκληθεί τυχαία. Τίποτα δεν μπορεί να μας συμβεί χωρίς τη συγκατάθεση του Κυρίου μας. Και η συγκατάθεσή Του όχι μόνο πηγάζει από την πανσοφία Του, αλλά και υπαγορεύεται πάντοτε από την αγάπη Του για μας.
Ερεύνησε προσεκτικά τη συνείδησή σου και τη ζωή σου. Και τότε, είμαι βέβαιος, θα καταλάβεις τι εννοώ.
Η λύπη σε πιέζει; Δεν πειράζει. Μια καρδιά γεμάτη ευγνωμοσύνη, ταπείνωση και σοφία -η καρδιά που με αγώνα και κόπο έχει πληρωθεί μ’ ευγνωμοσύνη, ταπείνωση και σοφία- θα παρηγορηθεί πλούσια και θα ευλογηθεί με την απόκτηση της γαλήνης και της χαράς.
***
Το ότι έχουμε πίστη δεν σημαίνει μόνο ότι πιστεύουμε στο Θεό σαν δημιουργό μας. Σημαίνει επίσης ότι αναγνωρίζουμε την ακατάπαυστη πρόνοια και μέριμνά Του για το καλό μας, ακόμα και στις ασήμαντες πτυχές της ζωής μας. Αυτό, βέβαια, είναι λίγο-πολύ αδύνατο να το αντιληφθεί ο νους μας, έτσι όπως είναι βυθισμένος μέσα στο σκοτάδι των παθών…
Εκείνο που πρέπει να επιζητούμε, όταν βρισκόμαστε μέσα στη θύελλα των θλίψεων, δεν είναι η συναισθηματική νάρκωση, ούτε κάποια μέθοδος που θα μας κάνει αναίσθητους, αλλά η τέχνη ν’ αποδεχόμαστε και να υπομένουμε μ’ ευγνωμοσύνη κάθε λύπη.
Και μην ξεχνάς: Στην πραγματικότητα, δεν είναι αυτό καθεαυτό το βάρος της μιας ή της άλλης λύπης, που μας καταβάλλει και μας τσακίζει. Όχι. Τα κύματα της καταθλίψεως ταράζουν μόνο μια καρδιά που τη διακρίνουν η αστάθεια, οι μεταπτώσεις, η έλλειψη ισορροπίας. Αγωνίσου, λοιπόν, για να σταθεροποιήσεις μέσα σου την ειρήνη.
***
Μην αγωνιάς για το μέλλον. Ο Κύριος μεριμνά! Προσπάθησε μόνο να εφαρμόζεις με ακρίβεια τις εντολές Του στο παρόν. Και μην τρέφεις την παραμικρή εχθρότητα για οποιονδήποτε, «μετὰ πάντων ἀνθρώπων εἰρηνεύων» (Ρωμ., 12:18).
Όσιος Μακάριος της Όπτινα, Πνευματικές νουθεσίες, Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός, 1995